Margrét hittir naglann á höfuðið

,,Svo virðist sem þeir sem komu okkur á kaldan klakann, þeir sem fóru of geyst, þeir sem skuldsettu sig á ótal kennitölum á sínum vegum upp í rjáfur, þeir sem flæktu sig í svo flóknum vefum krosseignartenglsna að ógerningur var að rekja spor þeirra, þeir og einmitt þeir fá skuldir sínar afskrifaðar og fyrirtækin sín aftur með hóflegri skuldabyrði á silfurfati.  Á meðan fresta stjórnvöld nauðungarsölum á heimilum landsmanna og hreykja sér af vita gagnslausum úrræðum með hámarksflækjustigi þótt það hafi sýnt sig að það þurfi róttækari og almennari aðgerðir til að leiðrétta fyrir þann algera forsendubrest sem hér varð.  Virðulegi forseti, þetta er ekki réttlæti."

Sjá nánar á heimasíðu Hreyfingarinnar.

Margt gott gert innan bankanna

Kjósum strax!

Utankjörfundaratkvæðagreiðsla vegna þjóðaratkvæðagreiðslunnar vegna Icesave hófst þann 6. febrúar 2010 hófst hjá sýslumanninum í Reykjavík og á landsbyggðinni þann 28. janúar.

Opið er á skrifstofutíma á milli kl. 9:00 til 15:30 virka daga. Um helgar er opið frá kl. 12:00 til 14:00.

Frá og með 10. febrúar nk. fer atkvæðagreiðslan fram í Laugardalshöll - opið alla daga frá kl. 10:00 til 22:00.

InDefence til Hollands

Fjármál stjórnmálasamtaka

Nokkuð hefur verið fjallað um fjármál stjórnmálasamtaka að undanförnu.  Nú ber svo við að forsætisráðherra hefur skipað nefnd sem hefur með endurskoðun laga um fjármál stjórnmálasamtaka að gera.  Lögin sem um ræðir eru nr. 162/2006.  Í 1. gr. laganna segir: „Tilgangur laga þessara er að kveða á um fjárframlög til stjórnmálasamtaka og stjórnmálastarfsemi, draga úr hættu á hagsmunaárekstrum og tryggja gagnsæi í fjármálum. Markmið laganna er að auka traust á stjórnmálastarfsemi og efla lýðræðið."

Hagsmunir fjölmiðla
Erfitt er að fjalla um stjórnmálasamtök á Íslandi og fjármál þeirra án þess að gefa fjölmiðlum gaum í tilteknu samhengi.  Þetta kemur til dæmis fram í grein Einars Árnasonar, hagfræðings, Lýðræði fjármagnsins, sem birt var í BSRB tíðindum í maí 2009.  Að hluta til byggir greinin á því sem fram kemur í bókinni Delegation and Accountability in Parliamentary Democracies sem Oxford University Press gaf út árið 2004 en Svanur Kristjánsson, prófessor í stjórnmálafræði við HÍ, ritaði kafla um Ísland í þeirri bók.

Í grein Einars segir m.a.  „Ísland er eina Evrópulandið sem heimilar auglýsingar stjórnmálaflokka í ljósvakamiðlum án takmarkana. Almenna reglan í Evrópu er sú að auglýsingar flokkanna eru bannaðar eða a.m.k. mjög takmarkaðar, hvort sem er í útvarpi eða sjónvarpi. Þannig er leitast við að koma í veg fyrir fjármálatengsl styrkveitenda og flokka. Um leið er verið að hindra að ljósvakamiðlar verði háðir auglýsingatekjum stjórnmálaafla; að útvarps- og sjónvarpsstöðvar fái hugsanlega miklar tekjur frá sumum flokkum en ekki öðrum, það er þeim sem hafa lítið fjárhagslegt bolmagn. ... Til að auka tjáningarfrelsi og draga úr ofurvaldi peninga í stjórnmálum senda þjóðir Evrópu reglulega út efni frá stjórnmálaflokkum, bæði í sjónvarpi og útvarpi, endurgjaldslaust. Útsendingar eru bæði milli kosninga og með meiri tíðni þegar nær dregur kosningum. Þetta á t.d. við um útsendingar stjórnmálaflokka í Bretlandi, sem birtast á samtengdum rásum bæði ríkis- og einkasjónvarpsstöðva, án endurgjalds (Party Political Broadcast)."

Á grundvelli ofangreinds hefur þeirri tillögu verið beint til nefndarinnar að hún beiti sér fyrir því að gerð verði samantekt á evrópsku regluverki hvað þessi mál varðar og að íslensk lög verði aðlöguð að því fyrirkomulagi sem ákjósanlegast er. 

Draga þarf úr fjárþörf stjórnmálasamtaka
Á fjárlögum ársins 2010 er gert ráð fyrir 393 milljónum í framlög til stjórmálasamtaka að meðtöldum þingflokkum.  Það er 10% niðurskurður frá fyrra ári.  Erfitt er að réttlæta svo há fjárframlög til stjórnmálasamtaka.  Við afgreiðslu fjárlaga ársins 2010 lögðu þingmenn Hreyfingarinnar til að framlög til stjórnmálaflokka yrðu lækkuð um 60%.  Eins var lagt til að í framtíðinni fái stjórnmálasamtök fé sem nægi til reksturs skrifstofu og fundaraðstöðu af hóflegri stærð og til greiðslu launa fyrir framkvæmdastjóra og einn starfsmann að auki. Aukinheldur var lagt til að framlaginu verði framvegis skipt jafnt á milli stjórnmálasamtaka.

Þó að ofangreindar tillögur hafi ekki náð fram að ganga við afgreiðslu fjárlaga fyrir árið 2010 er ekki útilokað að nefndin sem hefur með endurskoðun laganna að gera muni taka góðum ábendingum vel því flest hljótum við að hafa áhuga á að auka traust á stjórnmálastarfsemi og efla lýðræðið.

Höfundar:
Baldvin Jónsson, varaþingmaður Hreyfingarinnar og Þórður Björn Sigurðsson, fulltrúi Hreyfingarinnar í nefnd um endurskoðun laga um fjármál stjórnmálaflokkanna

Fékk 40 milljónir í styrki

Á milli vita

,,Nú ertu þarna?" Sagði fullorðni maðurinn við gamla manninn í heita pottinum í morgun.

,,Ha? Já, ég er hérna, svona á milli vita skulum við segja." Sagði gamli maðurinn.

Þeir höfðu setið nokkuð frá hvorum öðrum en gamli maðurinn fikraði sig nú nær þeim fullorðna og þeir tóku spjallið.

,,Það er þá altént betra að vera á milli vita en milli kvenna."  Sagði fullorðni maðurinn.

,,Já það segirðu satt". Sagði gamli maðurinn. 

Fullorðni maðurinn hélt áfram og spurði spekingslega:  ,,Þú hefur þó ekki lent í einhverju?"

Sá gamli svaraði af bragði:  ,,Nei ekki nýlega.  Er búinn að vera giftur sömu konunni í 55 ár.  Og ég vona að við fáum 5 ár í viðbót".

Sá fullorðni saðgi þá:  ,,Hvað er það þá, demants?"

,,Já", sagði sá gamli,  ,,60 ár eru demants."

Talið barst því næst að heimsmarkaðsverði á gulli og demöntum og uppruna slíkra eðalmálma.  Í kjölfarið fór sá fullorðni að tala um kvikmynd Clint Eastwood um Nelson Madela.  Sá fullorðni hafði eftir Mandela að hann hefði uppálagt sínu fólki að fyrirgefa þeim sem hefðu brotið af sér.  Það væri eina leiðin til að koma í veg fyrir stórfelld blóðug átök.

Sá gamli sagði að Mandela hafi verið sterkur karakter og sá fullorðni tók undir það.  Svo fóru þeir að tala um Martin Luther King og rifjuðu upp að hann hefði verið skotinn.

Áfram héldu þeir að fjalla um leiðtoga.  Næst á dagskrá var Eva Joly.  Sá fullorðni hafði lesið viðtal við hana í blaði.  Hún væri svo sannarlega að vinna gott starf fyrir Ísland.  Sá gamli minntist á að hún hafi á tímum ELF málsins ekki farið út úr húsi nema í fylgd lífvarða.  Að ,,þeir" hafi ætlað að myrða hana.

,,Hvað varð um peningana?"  Sagði sá fullorðni þegar talið barst svo að útrásarvíkingunum.  Þá gat ég ekki lengur á mér setið og skaut því að að þeir væru í ,,Money Heaven".  Þeir kunnu að meta húmorinn og héldu talinu áfram. 

Sá fullorðni sagðist búa í nágreni við Björgólf Guðmundsson.  Hann sæist þó lítið núorðið.  Sá gamli spurði þá hvort búið væri að sletta rauðri málningu á heimili Björgófls.  Sá fullorðni sagði svo ekki vera.  Aftur á móti byggju barnabörn þess fullorðna í Fossvogi í næsta nágrenni við einhvern útrásarvíkinginn og þar hefði svo sannarlega verið slett.  Núna stæði húsið hins vegar nýmálað, ,,líkt og það hafi aldrei nokkuð fallið á það".

Þá varð mér hugsað til Mandela og varpaði fram þeirri spurningu hvort það væri nokkuð annað í stöðunni að gera en að fyrirgefa útrásarvíkingunum.

Eftir stutta þögn svaraði sá fullorðni af bragði: ,,Ef þeir sýndu einhverja iðrun".

Jafnvel sælla að gefa en þiggja

Ummæli Birgittu og Þórs

Þingmenn Hreyfingarinnar, Birgitta Jónsdóttir og Þór Saari tóku líka þátt í þessari umræðu eins og sjá má á vef Alþingis.

Birgitta Jónsdóttir sagði m.a. ,,Á Wikileaks er að finna skjal sem lekið var í síðustu viku.  Í þessu skjali er að finna skýrslu bandarískra sendifulltrúans um samskipti hans við íslenska erindreka í tengslum við Icesave og AGS. Eru þessar frásagnir um margt makalausar og sýna skilningsleysi íslenskra yfirvalda og hlutverki AGS í hinu stóra samhengi.  Að biðja Bandaríkjamenn um stuðning við að AGS verði ekki notaður sem handrukkari fyrir Breta og Hollendinga á óopinberan hátt er bernskt.  Ég held að það sé skilvirkara að hafa þessi samskipti opinber og afhjúpa hvernig AGS hefur verið notaður til að kúga okkur til hlýðni."

Þór Saari sagði framgöngu sendiherrans sjálfs, Hjálmars V. Hannessonar, hneykslanlega og að hann ætti að kalla heim.  Sendiherran hafi samkvæmt fundargerðinni lýst forseta Íslands sem óútreiknanlegum.  Slík orð setji bandarískir stjórnarerindrekar ekki í fundargerðir nema að vel athuguðu máli.  Afsökunarbeiðni frá þessum sendiherra, Hjálmari V. Hannessyni, til forsetans og til þjóðarinnar væri sjálfsögð. 

Þór spurði utanríkisráðherra hvers vegna utanríkisráðuneytið hefði ekki komið sanngjörnu tilboði Íslands í Iceavemálinu frá því í síðustu viku á framfæri  við erlenda fjölmiðla.  Tilboðið gæfi Íslandi yfirburðastöðu í umræðunni.  Hér á landi væri kosið að halda málinu leyndu á meðan Hollendingar og Bretar leki í fjölmiðla ákveðnum setningum úr sínum tilboðum sem láti Ísland líta illa út  í alþjóðlegu samhengi.  Á sama tíma sé tilboð Íslands gott og sanngjarnt en enginn fái að vita af því.

Söguskýring bandaríska sendifulltrúans röng

Ákall til þjóðarinnar

Eftirfarandi er bútur úr ræðu Viðars Þorsteinssonar sem flutt var á Austurvelli þann 15. nóvember 2008:

,,Íslensk stjórnvöld hafa ekki umboð fólksins í landinu. Helsta áhyggjuefni þeirra er hvernig tryggja megi að forysta stjórnmálaflokkanna og íslensk auðmannastétt bíði sem minnstan skaða af þjóðargjaldþrotinu. Þessi lýðræðisskortur er alvarlegri vandi en svo að það dugi að fá eitt lán frá Alþjóða gjaldeyrissjóðnum, eða ganga í Evrópusambandið, taka upp evru eða skipta yfir í vinstristjórn í eitt eða tvö kjörtímabil. Engin þessara þrautarlendinga mun færa okkur það sem okkur vantar helst: lýðræðislegt stjórnarfar – til þess er hið hið íslenska stjórnmála og efnahagskerfi of samvaxið spillingunni, sérhagsmunagæslunni og samtryggingunni. Það mun fara aftur í sama farið innan fárra ára nema gripið verði til róttækra aðgerða."

Hér má sjá upptöku af fundinum:

Sjá einnig umfjöllin í grein í vefritinu Nei: Stofnum lýðveldi.

Velta má fyrir sér hvort Viðar hafi reynst sannspár.  Ég óttast að svo sé.  Allavega benda þessar fréttir til þess:

,,Útrásarvíkingar fá fyrirtækin aftur frá bönkunum. Súrt segir ráðherra. Segist ekkert geta aðhafst"

Ummæli forsætisráðherra á viðskiptaþingi dauðans virðast sama marki brennd:

„Þeim sjónarmiðum hefur verið haldið fram að ríkisstjórnin ætli að láta það afskiptalaust að sömu persónur og leikendur og fóru með stórt hlutverk í fjármála- og viðskiptalífinu fyrir hrun, verði áfram við stjórnvölinn. Að þessu tilefni vil ég láta koma fram að ég er algerlega mótfallin því að stjórnmálamenn handstýri fjármálakerfinu.“  Hjörtur Hjartarson gerir þessu skil.

Gott og vel.  Ef stjórnmálamenn eiga ekki að stýra kerfinu, hvernig væri þá að gefa almenningi færi á því að ráða því sem almenningur vill í þeim efnum?  Hvort er fólkið fyrir kerfið eða kerfið fyrir fólk?  

Í þessu samhengi má rifja upp meira frá Viðari Þorsteinssyni, nú úr ræðu sem flutt var 1. febrúar 2009:

,,Fólkið í landinu þarf að ná lýðræðislegum tökum á auðmagni og gæðum, ekki bara finna upp leiðir framhjá þessu risavaxna vandamáli."

Ég veit ekki með aðra en ég hef þá trú að ef við getum fengið í gegn almenna löggjöf um þjóðaratkvæðagreiðslur sé það stórt skref í rétta átt.  Með því móti væri t.d. hægt að halda þjóðaratkvæðagreiðslur um kvótakerfið, verðtryggingu, hámarksvexti, virkjanaframkvæmdir, setu ráðherra á þingi, persónukjör og önnur mál sem kunna að brenna á þjóðinni hverju sinni.

Því skora ég á alla að setja sig í samband við þingmenn allsherjarnefndar Alþingis hvar frumvarp til laga um þjóðaratkvæðagreiðslur er fast í nefnd.  Frumvarpið (flutningsmaður er Þór Saari) sem ég er að vísa í gerir m.a. ráð fyrir því að 10% kosningabærra manna geti krafist þjóðaratkvæðagreiðslu um tiltekið mál.  Markmiðið með því að hafa samband við þingmenn er að þrýsta á þá að taka málið til umfjöllunar í nefndinni og fá það á endanum samþykkt sem lög frá Alþingi. 

Annað frumvarp um þjóðaratkvæðagreiðslur liggur einnig inni í allsherjarnefnd.  Það er stjórnarfrumvarp og miðast við að meirihluti á Alþingi geti ákveðið að hafa þjóðaratkvæðagreiðslu um mál.  Ég ætla ekki að eyða púðri í að segja álit mitt á þessháttar lýðræðisumbótum.  Aðalatriðið er að allir geri sér grein fyrir því að það sem máli skiptir er að almenningur geti tekið málin í sínar hendur þegar honum sýnist svo.  Hæglega væri gerlegt að sameina þessi tvö frumvörp í eitt sé vilji fyrir því.  

Að pressa á þingmenn er eitt.  Hitt er að skapa umræðu í samfélaginu um málið og halda kröfunni á lofti til að mynda á útifundum á laugardögum á Austurvelli; alþingi götunnar.  Við þurfum að taka málin í okkar hendur - það hafa dæmin sýnt.  Bendi að lokum á ræðu Evu Hauksdóttur um borgaralega óhlýðni.

Fundur formannanna hafinn

Vanræksla af hálfu ráðherra?

Athygli vakti að ráðherra svaraði ekki spurningu Eyglóar Harðardóttur um hvort ráðuneytið hefði á sínum tíma aflað lögfræðiálits varðandi lögmæti gengistryggðra lána.  Í því samhengi velti hún því fyrir sér hvort ráðherra hefði gerst sekur um vanrækslu. 

Fleiri þingmenn tóku einnig þátt í umræðunni og það kom mjög margt áhugavert fram. 

Kristján Þór Júlíusson kallaði efitir skilanefnd heimilanna, lýsti yfir stuðningi við frumvarp Eyglóar um flýtimeðferð á máli varðandi lögmæti gengistryggingar og hvatti stjórnaliða til að gera síkt hið sama.

Margrét Tryggvadóttir velti því upp hvaða þýðingu þessi réttaróvissa hefði fyrir 40 þúsund bílalánssamninga og 11% húsnæðilslána og velti upp þeim valkostum sem stjórnvöld stæðu frammi fyrir: a) að stórauka fé til dómkerfisins, b) að setja lög um hópmálsókn eða c) að grípa til almennra leiðréttingar.

Gunnar Bragi hrósaði Hagsmunasamtökum heimilanna og hvatti þingmenn og almenning til að mæta á fund á þeirra vegum í kvöld.  Gunnar Bragi kom einnig inn á þessa umræðu.

Björgvin G. Sigurðsson benti á að bílalánin væru mörgum meiri vandi en húsnæðislánin og að eyða þyrfti réttaróvissu sem fyrst.  Einnig kom hann inn á forsendubrest og skýrði frá því að stjórnvöld hefðu getað gripið til aðgerða fyrr.

Guðlaugur Þór Þórðarson gagnrýndi ráðherra fyrir að svara ekki spurningum, sagði fólk sem keypti árið 2007 og 2008 í miklum vanda og að það skorti pólitíska forystu í málinu.

Árni Þór Sigurðsson talaði fyrir afnámi verðtryggingar og sagði að nýfallinn dómur staðfesti að efitrlitsaðilar hefðu brugðist.  Einnig spurði hann ráðherra að því til hvaða aðgerða væri hægt að grípa til að lántakendur bæru ekki skaða á meðan réttaróvissa ríkti.

Þór Saari sagði að fjármálastofnanir hefðu blekkt fólk til að taka gengistryggð lán og tekið síðan stöðu gegn gjaldmiðlinum til að lagfæra sína eign fjárhagsstöðu.  Þetta hefði verið geggjað fjármálaumhverfi og því miður hefði afskaplega lítið breyst.  Þór talaði um nauðsyn þess að framkvæma stjórnsýsluúttekt á þeim efitrlitsstofnunum sem hefðu brugðist.

Hvet alla sem áhuga hafa á þessu máli að hlusta á umræðuna á vef Alþingis.

Vefur Morgunblaðins gerir málinu einnig skil hér og hefur eftir ummæli fleiri þingmanna.

Gætu lent í verri stöðu

Hagsmunir viðskiptavina og gagnkvæmt traust

Lýður og Ágúst Guðmundssynir færðu einbýlishús sín, íbúðir og sumarbústaði í sérstök einkahlutafélög rétt eftir bankahrunið. Með þessu móti geta hugsanlegir kröfuhafar þeirra ekki gengið að þessum eignum.  Þetta kemur fram í frétt á Vísi í dag. http://www.visir.is/article/20100215/VIDSKIPTI06/632807118

Þetta er athyglisvert í ljósi þess að margir standa frammi fyrir því að missa eignir sínar, m.a. á grundvelli gengistryggðra lánasamninga sem nýlega voru dæmdir ólöglegir í héraðsdómi.  Lánveitandinn, Lýsing, hefur áfrýjað málinu til hæstaréttar. http://mbl.is/mm/frettir/innlent/2010/02/13/domnum_verdur_afryjad/

Á heimasíðu Lýsingar segir:  ,,Lýsing er þjónustufyrirtæki og starfsfólk kappkostar að hafa hagsmuni viðskiptavina að leiðarljósi. Við stefnum að langtíma viðskiptasamböndum sem byggja á gagnkvæmu trausti.  ... Lýsing er í eigu Exista hf.  Stjórn Lýsingar skipa:  Lýður Guðmundsson stjórnarformaður, Sigurður Valtýsson varaformaður. Meðstjórnendur:  Erlendur Hjaltason, Sveinn Þór Stefánsson, Hildur Árnadóttir, Guðrún Þorgeirsdóttir og Ásgeir Thoroddsen.  Forstjóri Lýsingar er Halldór Jörgensson."
http://lysing.is/Lysing/

Þegar heimasíða Existu er skoðuð má lesa að í stjórn eru Lýður Guðmundsson, Ágúst Guðmundsson, Hildur Árnadóttir og varamaður er Robert Tchenguiz. http://www.exista.is/index.aspx?GroupId=7

Lagafrumvarp um frestun nauðungarsölu

Voru stjórnvöld aðvöruð í tæka tíð?

Birti í tilefni dagsins tölvupóst frá Gunnari Tómassyni til alþingismanna frá 12. september 2009:

 ,,Ágætu alþingismenn. 

Í Kastljósviðtali sl. þriðjudag 8. september vék ég m.a. að því broti lánastofnana á lögum nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu sem felst í bindingu skuldbindinga í íslenzkum krónum við dagsgengi erlendra gjaldmiðla. 

Í viðtali á Bylgjunni sl. fimmtudag 10. september sagði viðskiptaráðherra í upphafi máls að “það hafi verið gengið út frá því til þessa að þessi erlendu lán hafi verið lögleg.” Ef einhverjir teldu að svo væri ekki, bætti hann við, þá væri það hlutverk dómstóla að skera úr um málið.

Hér er ekki um “erlend lán” að ræða.

Öll krónulán bankanna eru fjármögnuð af tiltækum krónueignum þeirra að meðtöldum innistæðum í Seðlabanka Íslands sem verða til við sölu bankanna til seðlabanka á erlendum gjaldeyri sem þeir hafa keypt af viðskiptavinum eða tekið að láni erlendis. 

Erlend lántaka felur í sér gengisáhættu, sem bankarnir hafa kosið að láta lántakendur axla með bindingu höfuðstóls krónulána við dagsgengi erlendra gjaldmiðla.

Lög nr. 38/2001 banna slíka yfirfærslu gengisáhættu, sbr. athugasemd við frumvarp til laga nr. 38/2001:“Samkvæmt 13. gr. og 1. mgr. 14. gr. frumvarpsins verður ekki heimilt að binda skuldbindingar í íslenskum krónum við dagsgengi erlendra gjaldmiðla.  Er talið rétt að taka af allan vafa þar að lútandi."

Í uppgjörssamningum skilanefnda og kröfuhafa gömlu bankanna er gengið út frá því að yfirfærsla gengisáhættu hafi verið lögleg.  Samningarnir taka því ekki mið af skaðabótaskyldu bankanna gagnvart lántakendum gengisbundinna lána skv. 18. gr. laga nr. 38/2001.

Niðurfærsla höfuðstóls slíkra lána til jafns við fyrri uppfærslu vegna gengisbindingar myndi nema hundruðum milljarða króna. Útfærsla uppgjörssamninganna án dómsúrskurðar um lögmæti gengisbindingar og hugsanlega skaðabótaskyldu væri glapræði.

Virðingarfyllst,

Gunnar Tómasson, hagfræðingur"

Gengislánin dæmd óheimil

Dómur fellur lántaka í hag

Þá er fyrsti dómurinn í máli sem tekur á lögmæti gengistryggðra lána fallin lántakanda í hag:

http://www.domstolar.is/domaleit/nanar/?ID=E200907206&Domur=2&type=1&Serial=1&Words=

Ég skora á fjölmiðla að gera þessu máli góð skil.

Hvaða þýðingu hefur þetta þegar um 40 þúsund gengistryggðir bílálánssamningar eru í umferð og 11% af húsnæðislánum eru gengistryggð.  Mun þorri þessa fólks ekki leita réttar síns?  Og hvað með fyrirtækin?

Eins og ég sé þetta hafa stjórnvöld þrjá valkosti:

a) að stórauka við fjárframlög til dómskerfisins til að það geti tekið á öllum þessum málum
b) að setja lög um hópmálsókn
c) að hafa forgöngu um almennar leiðréttingar með einhverjum hætti

Ef ég man rétt skýrði viðskiptaráðherra frá því á borgarafundi að við uppgjör bankanna væri gert ráð fyrir því að gengistryggðu lánin væru lögleg.  Skv. Gunnari Tómassyni viðhafði ráðherra þessi ummæli að sama skapi í útvarpsviðtali eins og sjá má hér að neðan.

Birti í tilefni dagsins tölvupóst frá Gunnari Tómassyni til alþingismanna frá 12. september 2009:

 ,,Ágætu alþingismenn. 

Í Kastljósviðtali sl. þriðjudag 8. september vék ég m.a. að því broti lánastofnana á lögum nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu sem felst í bindingu skuldbindinga í íslenzkum krónum við dagsgengi erlendra gjaldmiðla. 

Í viðtali á Bylgjunni sl. fimmtudag 10. september sagði viðskiptaráðherra í upphafi máls að “það hafi verið gengið út frá því til þessa að þessi erlendu lán hafi verið lögleg.”  Ef einhverjir teldu að svo væri ekki, bætti hann við, þá væri það hlutverk dómstóla að skera úr um málið.

Hér er ekki um “erlend lán” að ræða.

Öll krónulán bankanna eru fjármögnuð af tiltækum krónueignum þeirra að meðtöldum innistæðum í Seðlabanka Íslands sem verða til við sölu bankanna til seðlabanka á erlendum gjaldeyri sem þeir hafa keypt af viðskiptavinum eða tekið að láni erlendis. 

Erlend lántaka felur í sér gengisáhættu, sem bankarnir hafa kosið að láta lántakendur axla með bindingu höfuðstóls krónulána við dagsgengi erlendra gjaldmiðla.

Lög nr. 38/2001 banna slíka yfirfærslu gengisáhættu, sbr. athugasemd við frumvarp til laga nr. 38/2001:“Samkvæmt 13. gr. og 1. mgr. 14. gr. frumvarpsins verður ekki heimilt að binda skuldbindingar í íslenskum krónum við dagsgengi erlendra gjaldmiðla.  Er talið rétt að taka af allan vafa þar að lútandi."

Í uppgjörssamningum skilanefnda og kröfuhafa gömlu bankanna er gengið út frá því að yfirfærsla gengisáhættu hafi verið lögleg.  Samningarnir taka því ekki mið af skaðabótaskyldu bankanna gagnvart lántakendum gengisbundinna lána skv. 18. gr. laga nr. 38/2001.

Niðurfærsla höfuðstóls slíkra lána til jafns við fyrri uppfærslu vegna gengisbindingar myndi nema hundruðum milljarða króna. Útfærsla uppgjörssamninganna án dómsúrskurðar um lögmæti gengisbindingar og hugsanlega skaðabótaskyldu væri glapræði.

Virðingarfyllst,

Gunnar Tómasson, hagfræðingur"

Tíundi kröfufundurinn í vetur