Bloggfęrslur mįnašarins, jśnķ 2011

Lżšręšisleg žįtttaka almennings

Stjórnlagarįš
Ofanleiti 2
103 Reykjavķk

Mosfellsbę, 30.6.2011

Ķ Įfangaskjali aš stjórnaskrį (14. rįšsfundur) segir eftirfarandi ķ kafla um lżšręšislega žįtttöku almennings:

„2.  Žingmįl aš frumkvęši kjósenda

Tveir af hundraši kjósenda geta lagt fram žingmįl į Alžingi.

Fimmtįn af hundraši kjósenda geta lagt frumvarp til laga fyrir Alžingi. Alžingi getur lagt fram gagntillögu ķ formi annars frumvarps. Hafi frumvarp kjósenda ekki veriš dregiš til baka skal bera žaš undir žjóšaratkvęši svo og frumvarp Alžingis komi žaš fram. Alžingi įkvešur hvort žjóšaratkvęšagreišslan skuli vera bindandi eša rįšgefandi.

Atkvęšagreišsla um frumvarp aš tillögu kjósenda skal fara fram innan tveggja įra frį žvķ mįliš hefur veriš afhent Alžingi."

Hér meš er žess fariš į leit viš rįšiš aš ofangreindur texti verši endurskošašur meš žaš leišarljósi aš uppspretta valds er hjį kjósendum.  Sś rįšstöfun aš Alžingi įkveši hvort žjóšaratkvęšagreišsla um frumvarp kjósenda skuli vera bindandi eša rįšgefandi viršist ekki žjóna neinum öšrum tilgangi en aš žingmenn geti stöšvaš framgang žeirra mįla sem žingmenn kunna aš vilja stöšva žar sem Alžingi er ekki skylt aš fara eftir nišurstöšu ķ rįšgefandi žjóšaratkvęšagreišslu.  Auk žess getur žaš varla talist lżšręšislega frambęrilegt aš kjósendum verši gert aš bķša ķ tvö įr eftir óbindandi nišurstöšu ķ slķkum tilfellum.

Hęgt vęri aš kveša į um žaš ķ textanum aš žjóšaratkvęašgreišslan vęri bindandi eša aš kjósendur taki žį įkvöršun.  Verši žaš ofan į aš kjósendum verši lįtiš žaš eftir aš taka įkvöršunina er hęgt aš śtfęra žaš į mismunandi vegu.  Hęgt vęri aš tilgreina žaš ķ frumvarpinu hvort vilji kjósenda standi til žess aš fram fari rįšgefandi eša bindandi žjóšaratkvęašgreišsla um frumvarpiš.  Eins vęri hęgt aš lįta kjósendur stašfesta ķ kjörklefa hvort um sé aš ręša rįšgefandi eša bindandi atkvęši.

Žį vęri hęgt aš leggja upp meš ašra nįlgun žegar kemur aš frumkvęši kjósenda.  Hęgt vęri aš hugsa sér aš tiltekiš hlutfall kjósenda gęti lagt fram lagafrumvarp og fęri žį fram bindandi žjóšaratkvęšagreišsla um frumvarpiš svo fljótt sem aušiš er.

Viršingarfyllst,
Žóršur Björn Siguršsson
Raušumżri 1 - 106
270 Mosfellsbę


Lķkur minnka į upptöku evru

Ef spį bankans gengur eftir minnka lķkurnar enn frekar į aš Ķsland uppfylli Maastricht skilyršin, forsendur žess aš Ķsland taki upp evru meš ESB ašild.

Mįliš er rakiš nįnar ķ fęrslu frį 14. jśnķ undir fyrirsögninni Afnįm verštryggingar og Maastricht skilyršin.  Fęrslan er unnin śt frį svari rįšherra viš fyrirspurn žingmanns um hvernig Ķsland standi gagnvart Maastricht skilyršunum.  Skilyršin taka til veršbólgu, langtķmavaxta, afkomu rķkissjóšs og opinberra skulda.  Nišurstašan er sś aš Ķsland muni ekki uppfylla skilyršin fyrr en ķ fyrsta lagi 2019, fyrst og fremst śt af opinberum skuldum.  Ķ fęrslunni segir um veršbólgužįttinn:

,,Varšandi veršbólgužįttinn kemur fram ķ svari rįšherra aš framkvęmdastjórn ESB spįir 3% veršbólgu į Ķslandi įriš 2011.  Į sama tķma er žvķ spįš aš veršbólga verši 1,63% ķ žeim žremur rķkjum ESB žar sem hśn er minnst.  Gangi žetta eftir nęst skilyršiš meš tilliti til įrsins 2011.  Samkvęmt Hagstofu Ķslands er 12 mįnaša hękkun samręmdrar vķsitölu neysluveršs 3,1% ķ aprķl 2011.  Talan fer hękkandi milli mįnaša enda hefur veršbólgan veriš aš aukast į nż upp į sķškastiš.  Žaš bendir til žess aš veršbólga į Ķslandi kunni aš verša meiri į įrinu 2011 en spį framkvęmdstjórnar ESB gengur śt frį.  Ķsland muni žį ekki uppfylla veršbólgužįtt Maastricht-skilyršanna fyrir įriš 2011 eins og fram kemur ķ svari rįšherra nema žróunin ķ žeim žremur rķkjum ESB žar sem veršbólgan er minnst verši okkur hagfelld ķ samanburši."

Nś spįir Ķslandsbanki aš 12 mįnaša veršbólga fari ķ 4,1%.  Ég kalla eftir žvķ aš stjórnvöld eigi samręšu viš almenning um Ķsland og Maastricht skilyršin.  Į mešan žögnin rķkir er aušvelt fyrir hvern sem er aš halda į lofti mįlflutningi um ótrśveršugleika stefnu stjórnvalda.  Ég held žvķ til aš mynda fram aš stefna Samfylkingarinnar sé óraunhęf.  Ég mun halda mig viš žį skošun žangaš til einhver sżnir mér fram į hiš gagnstęša eša leggur fram trśveršuga įętlun um žaš hvernig Ķsland eigi aš fara aš žvķ aš uppfylla Maastricht skilyršin.

Tengill į fęrlsuna Afnįm verštryggingar og Maastricht skilyršin.

 


mbl.is Spį mestu veršbólgu ķ 10 mįnuši
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Hugmynd um aškomu einkabanka aš skuldavanda Grikklands sögš ,,leikur aš eldi"

BBC birti ķ gęr frétt af žróun mįla varšandi mįlefni Grikklands.  Stašan er slęm.  Greišslufall vofir yfir nema Papandreou nįi aš sannfęra žingiš um aš samžykkja sįrsaukafullar sparnašarašgeršir, fyrir 29. jśnķ.  Takist žaš hafa Evrópusambandiš og AGS lofaš nżjum neyšarlįnum, en fjįržörfin ķ žessari umferš er sögš 110 milljaršar evra.  Ķ dag hófust umręšur ķ grķska žinginu um vantrauststillögu stjórnarandstöšunnar en atkvęši verša greidd um hana į žrišjudag.

Forvitnilegt hefur veriš aš fylgjast meš fréttum af afstöšu evrópskra žjóšarleištoga til hugmynda um aškomu einkabanka aš hinum svokallaša björgunarpakka. Eftirfarandi mynd sem BBC birtir ķ ofangreindri frétt sżnir ķ hvaša rķkjum Grikkir skulda og hvernig skuldir skiptast į milli einkabanka og opinberra ašila:

gri.png

Fram hefur komiš aš Merkel, kanslari Žżskalands, hafi hvatt til žess aš einkabankar taki žįtt ķ ašgeršunum.  Ekki megi žó neyša einkabanka til žįtttöku, sś aškoma žurfi aš vera į eigin forsendum.  Žetta var nišurstaša fundar hennar og Sarkozy, forseta Frakklands, um mįliš sem fram fór 16. jśnķ.  Guardian segir frį žessum ,,ósigri" Merkel į vef sķnum, en skv. Guardian hafši Merkel upphaflega ętlaš aš freista žess aš žvinga einkabanka til aš taka žįtt.

Jean-Claude Juncker, forsętisrįšherra Lśxemborga og oddviti evruhópsins svonefnda, samrįšsvettvangs fjįrmįlarįšherra evrurķkjanna, sem fjallar um 12 milljarša evru lįnapakka til Grikkja ķ dag kallaši hugmyndir Merkel um aškomu einkabanka ,,leik aš eldi", žar sem žęr sendu röng skilaboš til lįnshęfisstofnana.

Ljóst er aš evrusamstarfiš gęri veriš ķ hśfi.  Falli eitt rķki, hafi žaš kešjuverkandi įhrif į spilaborgina.  Innbyršis skulda rķkin hvoru öšru umtalsvert.  NY Times birti eftirfarandi mynd sem Chris Martensen endurbirtir ķ mjög įhugveršum pistli undir fyrirsögninni Death by Deabt.  Pistill Martensen hefst į žessum oršum:

,,One of the conclusions that I try to coax, lead, and/or nudge people towards is acceptance of the fact that the economy can't be fixed.  By this I mean that the old regime of general economic stability and rising standards of living fueled by excessive credit are a thing of the past.  At least they are for the debt-encrusted developed nations over the short haul -- and, over the long haul, across the entire soon-to-be energy-starved globe."

 

02marsh-image-custom1-v3.gif


mbl.is Hvetur banka til aš styšja Grikki
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Samfylkingin og fjįrmįlastöšugleiki į evrusvęšinu

xs evrusvaedi
mbl.is Breskir bankar flżja evru-svęšiš
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Verštryggingin ólögleg svikamylla?

Eftirfarandi fęrsla byggir į greišslusešli fyrir gjalddaga į verštryggšu lįni.  Ķ fęrslunni er śtskżrt hvernig lįnveitandi žrķveršbętir lįniš į hverjum gjalddaga.  Ķ fyrsta lagi er höfušstóllin veršbęttur, ķ annan staš er greišsla af höfušstól veršbętt og ķ žrišja lagi eru vextir veršbęttir.  Ķ framhaldi er geršur samanburšur į heildarendurgreišslu verštryggšs lįns annars vegar og óverštryggšs lįns hins vegar.  Ķ restina er žeirri spurningu velt upp hvort sś ašferšafręši sem fjįrmįlafyrirtęki višhafi viš innheimtu verštryggšra lįna standist lög.

Forsendur

Lįntökudagur

6.11.2003

Lįnsfjįrhęš

1.400.000

Lįnstķmi

30 įr

Vextir

5,60%

Grunnvķsitala

229

Gjaldagi (12 į įri)

1.1.2007


1. Veršbętur į höfušstól lįnsins
 

Eftirstöšvar į sķšasta gjalddaga

719.354

Breyting į vķsitölu neysluveršs milli gjalddaga

266,1

 

266,2

Breyting ķ %

0,04%

Veršbętur į eftirstöšvar

270

(skżring: 719.354 x 0,04% = 270)

 

Fyrst er höfušstóll lįnsins veršbęttur.  Žaš er gert meš žvķ aš reikna śt breytingar į vķsitölu milli mįnaša og breyta svo höfušstól lįnsins ķ samręmi viš žį hlutfallstölu.  Žessi hlutfallstala stżrir öllum įreiknušm veršbótum į höfušstól og vexti lįnsins ķ hverjum mįnuši, 12 sinnum į įri.  Vegna gjalddaga ķ janśar 2007 hękkar vķsitalan um 0,04% milli mįnaša.  Veršbętur į eftirstöšvar eru žvķ 0,04% x 719.354 kr. = 270 kr.

2. Veršbętur į greišslu af höfušstóli lįnsins

Greišsla af höfušstól įn veršbóta

826

Veršbętur į greišslu af höfušstól

134

Greišsla af höfušstól meš veršbótum

960

  

Eftirstöšvar eftir greišslu meš veršbótum

718.664

(skżring: 719.354 + 270 - 960 = 718.664)

 

Žį er greišsla af höfušstól veršbętt.  Eins og sjį mį ķ töflunni er greišsla af höfušstól įn veršbóta ķ janśar 826 kr.  Veršbętur į greišslu af höfušstól eru 134 kr. 

Greišsla meš veršbótum er 960 kr.  Formślan fyrir eftirstöšvar höfušstóls er žessi:  Eftirstöšvar į sķšasta gjalddaga + veršbętur į eftirstöšvar - greišsla af höfušstól meš veršbótum.  Fyrir janśar 2007 vęri žetta žvķ svona ķ krónum: 719.354 + 270 - 960 = 718.664. 


3. Veršbętur į vexti

Vextir meš veršbótum

3.358

  

Til greišslu į gjalddaga

 

Greišsla af höfušstól meš veršbótum

960

Sešilgjald

300

Til greišslu į gjalddaga

4.618

Auk veršbóta į höfušstól og veršbóta į greišslu af höfušstól eru reiknašar veršbętur į vexti.  Samkvęmt greišslusešlinum eru vextir meš veršbótum 3.358 kr.  Sś upphęš auk greišslu af höfušstól meš veršbótum og sešilgjalds mynda stofn til greišslu į gjalddaga.  Žaš sem ekki er greitt strax vegna žessa gjalddaga fęrist į höfušstól.


Margfeldisįhrif veršbóta į höfušstól
Fyrir greišsluna ķ janśar 2007 var höfušstóll lįnsins 719.254 kr.  Greišslan į gjalddaga var 4.618 kr.  Eftirstöšvar eftir greišslu voru 718.664.  Staša lįnsins lękkar žvķ um 590 kr. milli mįnaša.  Slķkt er reyndar fįheyrt žegar um verštryggš lįn er aš ręša og skżrist af žeirri stašreynd aš nįnast engin veršbólga var milli mįnaša, eša 0,04%. 

Öšru mįli hefši gegnt ef viš hefšum litiš į gjalddaga žegar veršbólga er meiri, sem hśn er nś vanalega, t.d. ķ október 2007 žegar VNV hękkaši um 1,3% milli mįnaša, žį voru samtals greiddar 4.788 kr. af lįninu (takiš eftir aš greišsla į gjalddaga hefur hękkaš um 3,7% į 10 mįnušum) en höfušstóllinn hękkaši engu aš sķšur um 8.572 kr., eša śr 729.249 kr. ķ 737.821 kr. eftir greišslu į gjalddaga.  Veršbętur į eftirstöšvar voru 9.613 kr.  Žarna höfum viš gott dęmi um hvernig sjįlkrafa veršur til nżtt lįn fyrir hluta af vöxtunum sem til falla (veršbętur eru vextir), lįn sem sjįlfkrafa fęrist į höfušstólinn sem er svo veršbęttur aftur og aftur um hver mįnašarmót.  

Af žessu fęst ekki annaš rįšiš en aš lįnveitendur žrķveršbęti verštryggš lįn.  Ķ ljósi žeirra margfeldisįhrifa sem slķk vaxtavöxtun hefur ķ för meš sér er ekki furša aš menn veigri sér viš žvķ aš taka slķk lįn.  Hafa ber ķ huga aš dęmiš sem ég tek hér mišašst viš nįnast enga breytingu į VNV milli mįnaša og aš höfušstóll lįnsins er undir milljón.  Ķ žeim ašstęšum žar sem lįnsfjįrhęšin er hęrri og veršbólga meiri erum viš ekki aš tala um breytingar į höfušstól milli mįnaša ķ žśsundköllum heldur jafnvel hundrašžśsundköllum eins og margir lįntakendur eflaust kannast viš.


Samanburšur į verštryggšu og óverštryggšu lįni

Til aš śtskżra betur virkni margfeldisįhrifanna er gott aš bera saman verštryggt og óverštryggt lįn.  Einn helsti munurinn į óverštryggšu lįni og verštryggšu lįni er aš žegar um óverštryggt lįn er aš ręša eru allir vextir borgašir jafnóšum en ekki aš hluta til fęršir mįnašarlega į höfušstól lįnsins.  Žannig hefur veriš reiknaš śt, eins og sjį mį ķ eftirfarandi töflu, aš munur į heildarendurgreišslu getur hlaupiš į tugum milljóna žegar um 10 milljón króna lįn til 30 įra er aš ręša:

Verštryggt lįn

 

Lįnsfjįrhęš

10.000.000

Vextir

5%

Veršbólga

7%

Fyrsta greišsla

54.581

Sķšasta greišsla

409.238

Heildarendurgreišsla

63.347.906

  

Óverštryggt lįn

 

Lįnsfjįrhęš

10.000.000

Vextir

12%

Veršbólga

hefur ekki įhrif

Fyrsta greišsla

103.456

Sķšasta greišsla

103.456

Heildarendurgreišsla

32.244.307

Af žessu er ljóst aš 12% óverštryggšir vextir jafngilda ekki 5% óverštryggšum vöxtum + 7% veršbólgu.  Margfeldisįhrif veršbóta į höfušstól koma ķ veg fyrir žaš.  Ķ žessu sambandi hefur einnig veriš reiknaš śt aš til aš (ónśvirt) heildareindurgreišsla óverštryggšst 10 milljón króna lįns verši jafnhį žvķ verštryggša, eša rśmar 63 milljón krónur žurfi aš miša viš 21% óverštryggša vexti.   

Er žetta löglegt?
Ķ dag žegar eitt įr og einn dagur er lišinn frį žvķ hęstiréttur śrskuršaši um ólögmęti gengistryggingar er vel viš hęfi aš velta žvķ upp hvort innheimta verštryggšra lįna hvķli į traustum lagalegum stošum.  Ég vęnti žess aš dómstólar muni koma til meš aš skera śr um žaš įšur en langt er um lišiš.  Nżlega las ég texta eftir lögfręšing sem segir aš svo sé ekki.  Lagaheimild skorti fyrir žvķ aš höfustóll sé veršbęttur eins og ég śtksżri hér aš ofan (lišur 1).  Hins vegar sé heimilt aš veršbęta greišslur af höfušstól og vexti (lišur 1 & 2).

---

,,Ķ kolli mķnum geymi ég gulliš, sem grķp ég höndum tveim, svo fę ég vexti, og vaxtavexti, og vexti lķka af žeim." -Siguršur Hreišar 


mbl.is „Allt netinu aš kenna"
Tenging viš žessa frétt hefur veriš rofin vegna kvartana.

Mosfellsbęr rekinn meš tapi žrjś įr ķ röš og safnar skuldum - tillaga aš mótvęgisašgerš

Sjįlfstęšisflokkurinn hefur veriš viš völd ķ Mosfellsbę frį įrinu 2002.  Į kjörtķmabilinu 2002 - 2006 var flokkurinn meš fjóra menn af sjö ķ bęjarstjórn.  Į kjörtķmabilinu 2006 - 2010 voru sjįlfstęšismenn žrķr ķ bęjarstjórn og myndušu meirihluta meš fulltrśa VG.  Ķ sķšustu kosningum fékk flokkurinn aftur hreinan meirihluta, fjóra fulltrśa kjörna sem mynda nś aukinn meirihluta meš fullrśa VG.  Flokkurinn hefur žvķ rįšiš lögum og lofum ķ bęnum hart nęr įratug.

Žegar upplżsingar um fjįrmįl bęjarins eru teknar til skošunar į žessu tķmabili birtist okkur saga af sveitarfélagi sem reisti sér huršarįs um öxl ķ hinu svokallaša góšęri.  Tķšaranda žar sem nżfrjįls hugmyndafręši Sjįlfstęšisflokksins nįši flugi samkvęmt reikningum sveitarfélagins fyrir įrin 2004 - 2007.  Žį var mikill hagnašur af rekstinum og višsnśningur frį taprekstri įranna 2002 og 2003.  Hins vegar kom į daginn haustiš 2008 aš flugferšin sem flokkurinn og hugmyndafręšilegir mešreišarsveinar hans stżršu var feigšarflan aš hętti Ķkarusar.  Brotlendingin eftir žvķ.  Harkaleg og efnahagskerfi heillar žjóšar rśstir einar. 

Įrsreikningur Mosfellsbęjar fyrir įriš 2010 hefur veriš samžykktur og markar hann įkvešin vatnaskil.  Svo viršist sem reksturinn stefni ķ óefni.  Ķ fyrsta sinn, sķšan aš minnsta kosti 2002, dragast tekjur saman frį fyrra įri į mešan gjöld aukast.  Žį er śtlit fyrir aš skuldastašan sé komin śr böndunum.  Žvķ į mešan skuldir per ķbśa aukast frį fyrra įri minnka eignir per ķbśa samhliša eins og sést į eftirfarandi töflu sem byggir į įrsreikningum bęjarins fyrir sķšast lišin žrjś įr:

 

2008

2009

2010

Tekjur

4.650.228.008

4.654.579.214

4.507.640.000

Gjöld

4.114.772.752

4.287.533.718

4.301.627.000

Rekstrarnišustaša

535.455.256

367.045.496

206.013.000

fyrir fjįrmagnsliši

 

 

 

 

 

 

 

Fjįrmagnslišir

-694.343.803

-652.295.627

-414.749.000

sem hlutfall af tekjum

-14,93%

-14,01%

-9,20%

 

 

 

 

Rekstrarnišurstaša

-168.078.849

-266.656.638

-204.668.000

sem hlutfall af tekjum

-3,61%

-5,73%

-4,54%

 

 

 

 

Eignir

8.614.773.471

11.261.561.223

11.627.229.000

 

 

 

 

Skuldir

5.917.938.144

7.459.651.491

8.074.988.000

sem hlutfall af tekjum

127%

160%

179%

 

 

 

 

Fjöldi ķbśa

8.192

8.403

8.553

 

 

 

 

Skuldir į mann

722.405

887.737

944.112

Eignir į mann

1.051.608

1.340.183

1.359.433

 

Eins og sjį mį hefur Mosfellsbęr veriš rekinn meš tapi žrjś įr ķ röš.  Uppsafnaš tap sķšustu žriggja įra er rśmar 639 milljónir króna.  Til aš męta žvķ tapi hefur sveitarfélagiš mešal annars rįšist ķ lįntöku lķkt og rįša mį af vaxandi skuldastöšu sem er nś tęplega 8,1 milljaršur.  Žaš samsvarar 322 25 milljón króna ķbśšum eša 944 žśsund krónum į hvern Mosfelling.  Skuldir sem hlutfall af tekjum vaxa einnig hratt og męlast nś tęp 180%.  Ķ žvķ sambandi hefur AGS  lagt til aš lögfest verši 150% žak į skuldir sveitarfélaga, sem hlutfall af tekjum.

Ekki fęst séš aš rétt verši śr kśtnum nema til róttękra ašgerša komi.  Eins og nś hįttar ķ okkar samfélagi er ekki verjandi aš grķpa til frekari gjaldskrįrhękkanna eša aukins nišurskuršar.  Žvķ ef marka mį framkomu sveitarfélagsins gagvart sżnum minnstu bręšrum og systrum viršist ekki af nokkru aš taka.  Žvķ til stušnings mį nefna aš ķ vetur hafnaši meirhlutinn beišni velferšarrįšherra um aš višmišunarupphęš fjįrhagsašstošar verši sambęrileg og atvinnuleysisbętur, sem žį voru um 150 žśsund į mįnuši.  Žess ķ staš var įkvešiš aš fjįrhęšin hękkaši śr 125 žśsund krónum į mįnuš ķ 129 žśsund.  Ekki veit ég hvernig manneskjur sem žurfa aš reiša sig į fjįrhagsašstoš Mosfellsbęjar lifa af, en ég efast ekki um aš Sjįlfstęšismenn og Vinstri gręnir ķ Mosfellsbę geti śtskżrt žaš.  Žetta er ekki sķšur umhugsunarvert ķ žvķ samhengi aš žegar nokkur sveitarfélög voru tekin til skošunar ķ vetur kom ķ ljós aš aš žörfin fyrir fjįrhagastöš jókst hlutfallslega mest ķ Mosfellsbę. 

Til aš vinna bug į žeirri erfišu stöšu sem viš blasir er lagt til aš rįšist verši aš rótum vandans, jafnvel ķ samvinnu viš rķkiš og önnur sveitarfélög.  Ofurskuldsetning er ekki stašbundinn viš Mosfellsbę, hśn er landlęg.  Naušsynlegt er aš nį utan um heildarstöšu hins opinbera (rķki og sveitarfélög) og stofnanna į žess vegum.  Žar meš tališ allar eignir og skuldbindingar sem kunna aš hafa veriš fęršar utan efnahagsreiknings.  Ķ framhaldi žarf aš endursemja um höfušstól og vexti skulda svo žęr komist ķ nišurgreišanlegt horf og afborganir ógni ekki velferš žjóšarinnar.  Framkvęmdin verši ķ höndum vinnuhóps į vegum rķkis- og sveitarfélaga.  Hér gęti Mosfellsbęr tekiš frumkvęši og freistaš žess aš stofna til samstarfs viš žar til bęra ašila um verkefniš.  Verši ekki af samvinnunni rįšist Mosfellsbęr ķ verkiš į eigin forsendum.

Ķ ljósi žess aš samkvęmt efnahagsįętlun AGS og stjórnvalda er ekki śtlit fyrir aš Ķsland muni uppfylla Maastricht-skilyršin fyrr en ķ fyrsta lagi 2019 vegna of mikilla opinberra skulda, hljóta žeir sem hlynntir eru upptöku evru meš ašild aš ESB aš vera sérstklega įhugasamir um ofangreinda tillögu.  En eins og margir vita žį er uppfylling Maastricht-skilyršanna forsenda evru-upptöku.  Og fari svo aš žjóšin įkveši aš ganga ekki ķ Evrópusambandiš veršur alltént bśiš aš vinna markvisst gegn skuldakreppunni žegar žar aš kemur.


Afnįm verštryggingar og Maastricht-skilyršin

Žann 16. jślķ 2009 samžykkti Alžingi žingsįlyktunartillögu um ašildarumsókn Ķslands aš ESB.  33 žingmenn sögšu jį, 28 sögšu nei.  2 žingmenn, žęr Žorgeršur Katrķn Gunnarsdóttir, žįverandi varaformašur Sjįlfstęšisflokksins, og Gušfrišur Lilja Grétarsdóttir, žįverandi žingflokksformašur VG greiddu ekki atkvęši.  Tillaga Bjarna Benediktssonar og Žorgeršar Katrķnar Gunnarsdóttur  um  svokallaša tvöfalda žjóšaratkvęšagreišslu, žaš er žjóšaratkvęšagreišslu um žaš hvort sękja eigi um ašild aš ESB var felld meš 32 atkvęšum gegn 30.

Žann 13. jślķ 2009 skrifaši ég bloggfęrlsu undir heitinu „Rįšgefandi löggjafarvald".  Ķ henni segir: 

„Nokkuš hefur boriš į umręšu um hugsanlega ašild Ķslands aš ESB.  Ég hef ekki tekiš afstöšu til žess hvort ég telji hagsmunum Ķslands betur borgiš utan eša innan sambandsins.  Til žess veit ég einfaldlega of lķtiš um hvaš felst ķ ašild enda hef ég engan samning séš.  Ég hef um nokkurt skeiš veriš veriš fylgjandi žeirri hugmynd aš fį śr žvķ skoriš hvers kyns samningur kann aš bjóšast.  Ef formleg ašildarumsókn er naušsynleg ķ žvķ samhengi žarf einfaldlega aš sękja um, semja og leggja svo afraksturinn ķ žjóšaratkvęšagreišslu eftir faglega og upplżsta umręšu.  En mįliš er ekki einfalt.

Ešli mįlsins samkvęmt er ég einnig hlynntur tvöfaldri žjóšaratkvęšagreišslu.  Slķk ašferšafręši gerir rįš fyrir lįgmarkstillitsemi gagnvart žeim sem kunna aš vera andvķgir.  Ég tel aš umboš framkęmdavaldsins til ašildarvišręšna verši aš vera skżrt og óskoraš.  Annaš vęri ólżšręšislegt og sķšur lķklegt til įrangurs eins og nś įrar ķ okkar sundraša samfélagi.  Žaš mį ekki gleyma žvķ aš horfa į mįliš ķ žvķ samhengi sem sitjandi rķkissstjórn komst til valda.  Ég er alls ekki sammįla žvķ aš sķšustu kosningar hafi snśist um ESB.  Žęr snérust um allt, allt annaš.

a_gongumi_inn.jpgÉg hef veriš ófeiminn sķšustu daga viš aš lįta ķ ljós žį skošun mķna aš ef ašgöngumišinn aš ESB er samžykkt Icesave samningsins ķ nśverandi mynd og óbreytt samstarf viš AGS tel ég aš ESB megi bķša įfram eftir umsókn Ķslands.  Umsókn okkar žarf aš vera lögš fram į okkar forsendum žegar viš höfum um eitthvaš aš semja.  Viš megum ekki bara taka hverju žvķ sem aš okkur er rétt.  Aš žessu sögšu męlist ég til žess aš žessi tvö mįl verši leidd til lykta įšur en ESB mįliš veršur lagt ķ dóm žjóšarinnar.

thingma_ur_segir_ja.jpgŽaš sem stendur upp śr varšandi ESB mįliš og Icesave er hversu lķtil viršing er borin fyrir Stjórnarskrįnni en 48. grein hennar hljóšar svo: ,,Alžingismenn eru eingöngu bundnir viš sannfęringu sķna og eigi viš neinar reglur frį kjósendum sķnum".  Fregnir af kśgun žingmanna til hlżšni viš flokk sinn ķ sambandi viš žessi mįl vekja ešlilega upp įleitnar spurningar er varša stöšu žjóšrķkisins og žroskastig žess lżšręšis sem menn telja sig vera aš iška."

Ķ dag, tępum 2 įrum sķšar, hugsa ég aš afstaša mķn til ašildar Ķslands aš ESB sé ķ grófum drįttum sś sama.  Vegna žess aš ég er almennt hlynntur lżšręšislegri afgreišslu mįla ętti ég erfitt meš aš taka ekki undir žį tillögu aš žjóšaratkvęšagreišsla fęri fram um hvort halda skuli višręšuferlinu įfram eša aš umsóknin verši dregin til baka.  Į hinn bóginn er margt sem bendir til žess aš farsęlast sé, śr žvķ sem komiš er, aš klįra višręšuferliš og kjósa svo um nišurstöšuna eins fljótt og aušiš er.  Mikilvęgt er aš fį nišurstöšu ķ žetta mikla įgreiningsmįl.  Minnugur um aš ķ samskiptum viš stórveldi er ekkert til sem heitir vinįtta, bara hagsmunir, eins og Matthķas Jóhannessen sagši ķ Draumalandinu, hlżtur ķskalt hagsmunamat aš rįša för ķ žvķ sambandi.

Aš trśa į verštryggingu?
Eitt af žvķ sem stušningsmenn umsóknar Ķslands aš ESB hafa tilgreint er aš meš ašild aš ESB geti Ķsland tekiš upp evru og žannig losnaš viš verštrygginguna.  Stundum, žegar žessi mįl ber į góma, er engu öšru lķkt en aš um einhverskonar trśarbrögš sé aš ręša.  Margir halda žvķ fram aš verštryggingin sé óhjįkvęmilegur fylgifiskur ķslensku krónunnar žvķ hśn sé óstöšug og sķveršbólgin.  Einnig aš enginn myndi vilja lįna peninga į Ķslandi nema ef vęri fyrir verštrygginguna.  En žaš er akkśrat žarna sem hundurinn liggur grafinn.  Verštryggingin er ekki óhjįkvęmilegur fylgifiskur krónunnar nema menn gefi sér žį forsendu aš fjįrmagnseigendur žurfi aldrei aš horfast ķ augu viš veršbólgu heldur velti įhęttu af veršbólgužróun sķfellt yfir į žann sem fęr lįnaš sem er bęši óréttlįtt og óskynsamlegt.  Heilbrigš skynsemi er aš įlykta aš į mešan orsok_og_lausn_kreppunnar.jpgsvo er bśiš um hnśtana žurfi lįnvetendur hvorki aš hafa miklar įhyggjur af vandašri śtlįnastarfsemi né samfélagslegri įbyrgš žegar kemur aš sköpun skilyrša fyrir efnahagslegan stöšugleika og lįga veršbólgu.  Į mešan allir hlutašeigandi ašilar sameinast ekki um aš leggja höfušįherslu į aš nį tökum į efnahagsstjórninni ķ staš žess aš grķpa aftur til žeirra skammtķmalausna sem bošiš var upp į ķ fortķšinni mun ekkert breytast.

Grunnur aš žjóšarsįtt
Ein leiš sem nefnd hefur veriš til skjalana til aš jafna įbyrgš milli lįnveitenda og lįntakenda žegar kemur aš įhęttunni sem fylgir veršbólgu ķ lįnastarfsemi er aš lögfesta nafnvaxtažak į óverštryggš lįn.  Nż verštryggš śtlįn er hęgt aš banna meš einu pennastriki.  Ef slķkt žak vęri fyrir hendi žyrftu stjórnvöld og lįnveitendur aš sjį til žess aš veršbólga įsamt umsömdum lįnsvöxtum fęru aldrei upp fyrir žakiš til aš tryggja įvöxtun lįnveitandans.  Grunnur aš žjóšarsįtt; framtķšarsżn Hagsmunasamtaka heimilanna er dęmi um žessa hugsun.

Afnįm verštryggingar meš upptöku evru og Maastricht-skilyršin
Žó vissulega sé vel hęgt aš hętta aš verštryggja krónuna er sjįlfsagt aš taka žį umręšu sem snżr aš afnįmi hennar meš upptöku nżs eša annars gjaldmišils.  Vilhjįlmur Žorsteinsson, fjįrfestir og fulltrśi Samfylkingarinnar ķ verštryggingarnefnd sem skilaši skżrslu sinni til efnahags- og višskiptarįšherra žann 12. maķ 2011, įlķtur aš raunhęfasta og fljótlegasta leišin til aš stušla aš afnįmi verštryggingar sé aš stefna aš upptöku evru eftir inngöngu Ķslands ķ Evrópusambandiš.  Žetta mį lesa ķ sérįliti hans (bls. 19 - 21 ķ skżrslunni).  Ķ žvķ kemur einnig fram aš žegar Ķsland hefši nįš aš uppfylla Maastricht-skilyršin um veršbólgu, vaxtastig, fjįrlagahalla og skuldir hins opinbera, en žó eftir a.m.k. tvö įr innan ERM II, gęti landiš tekiš upp evru.  Öllum ķslenskum krónum yrši žį skipt beint ķ evrur ķ boši evrópska sešlabankans į žvķ gengi sem įkvešiš var viš inngöngu.

jaghcop.jpgMeš upptöku evru eftir inngöngu ķ ESB breytast verštryggš hśsnęšislįn ekki sjįlfkrafa ķ óverštryggš.  Geršir samningar munu standa, nema gripiš verši til sérstakra ašgerša til aš breyta žeim.  Meš upptöku evru yrši lįnastofnunum hins vegar gert aušveldara aš bjóša upp į óverštryggš lįn į hagstęšari kjörum. 

Maastricht-skilyršin eru sett til aš tryggja stöšugleika og draga śr hęttu į aš möguleg efnahagsleg įföll hafi ósamhverf įhrif ķ ašildarrķkjum ESB.  Rķkin žurfa aš uppfylla eftirfarandi:

  • Veršbólga mį ekki vera meira en 1,5% yfir mešaltali veršbólgu hjį žeim žremur ESB rķkjum meš lęgstu veršbólguna.
  • Langtķmavextir mega ekki vera meira en 2% hęrri en aš mešaltali ķ žeim žremur rķkjum žar sem veršlag er stöšugast.
  • Halli į rekstri rķkissjóšs mį ekki vera meiri en 3% af vergri landsframleišslu.
  • Heildarskuldir hins opinbera mega ekki vera yfir 60% af vergri landsframleišslu.
  • Ašili aš gengissamstarfi Evrópu (Exchange Rate Mechanism, ERM II) ķ a.m.k. tvö įr įn gengisfellingar og gengi gjaldmišils innan įkvešinna vikmarka.

Til aš fį upplżsingar um hvernig Ķsland stendur gagnvart Maastrich-skilyršunum lagši Margrét Tryggvadóttir, žingmašur Hreyfingarinnar, fram fyrirspurn til efnahags- og višskiptarįšherra.  Rįšherra hefur nś svaraš fyrirspurninni.  Ekki er hęgt aš segja annaš en aš svörin stašfesti įhyggjur žeirra sem hafa haldiš žvķ fram aš Ķsland uppfylli ekki Maastricht skilyršin og muni ekki uppfylla žau ķ brįš, nema ķ besta falli aš hluta til, žvķ mikil óvissa er uppi um žį žętti sem skošast gętu innan marka.  Til einföldunar śtbjó ég eftirfarandi töflu:

Uppfyllir Ķsland Maastricht-skilyršin?

 

2010

Hvenęr

Forsendur

1. Veršbólga

Nei

2011

Spį framkvęmdastjórnar ESB

2. Langtķmavextir

 

 

3. Afkoma rķkissjóšs

Nei

2012

Skżrsla AGS frį 6. jśnķ 2011

4. Opinberar skuldir

Nei

?

Ekki fyrir amk. 2017 skv. spį AGS

5. ERM II

Nei

?

2 įr ķ ERM II meš višunandi įrangri

Varšandi veršbólgužįttinn kemur fram ķ svari rįšherra aš framkvęmdastjórn ESB spįir 3% veršbólgu į Ķslandi įriš 2011.  Į sama tķma er žvķ spįš aš veršbólga verši 1,63% ķ žeim žremur rķkjum ESB žar sem hśn er minnst.  Gangi žetta eftir nęst skilyršiš meš tilliti til įrsins 2011.  Samkvęmt Hagstofu Ķslands er 12 mįnaša hękkun samręmdrar vķsitölu neysluveršs 3,1% ķ aprķl 2011.  Talan fer hękkandi milli mįnaša enda hefur veršbólgan veriš aš aukast į nż upp į sķškastiš.  Žaš bendir til žess aš veršbólga į Ķslandi kunni aš verša meiri į įrinu 2011 en spį framkvęmdstjórnar ESB gengur śt frį.  Ķsland muni žį ekki uppfylla veršbólgužįtt Maastricht-skilyršanna fyrir įriš 2011 eins og fram kemur ķ svari rįšherra nema žróunin ķ žeim žremur rķkjum ESB žar sem veršbólgan er minnst verši okkur hagfelld ķ samanburši.

Žegar horft er til langtķmavaxta segir ķ svari rįšherra aš langtķmavextir skuldabréfa rķkissjóšs (10 įra) hafi veriš aš mešaltali 6,5% įriš 2010. Ķ žeim žremur rķkjum ESB žar sem veršbólga var lęgst 2010 voru vextir aš meštali 7,35%.  Vextir į Ķslandi hefšu žvķ mįtt vera 9,35% įriš 2010 en voru nęrri 3 prósentustigum lęgri en svo.  Ef stašan vęri tekin nś vęri mišaš viš vexti ķ Tékklandi, Ķrlandi og Svķžjóš. Mešallangtķmavextir ķ žeim žremur rķkjum eru 5,8%. Vaxtavišmiš Maastricht-skilyrša vęri žvķ 7,8%. Langtķmavextir rķkissjóšs eru hins vegar nś um 7,3%.  Žetta er eini žįttur Maastricht-skilyršanna sem Ķsland uppfyllir eins og er.  Hafa ber ķ huga aš ķslenska hagerfiš liggur ķ öndurnarvél gjaldeyrishafta meš erlendar lįnalķnur ķ ęš. 

Samkvęmt Maastricht-skilyršunum skal halli af rekstri rķkissjóšs ekki vera meiri en 3% sem hlutfall af vergri landsframleišslu ķ lok įrsins į undan.  Ef svo er ekki žarf hlutfalliš aš hafa lękkaš jafnt og žétt ķ įtt aš 3%.  Aš sögn rįšherra stefna stjórnvöld aš jįkvęšum frumjöfnuši rķkissjóšs įriš 2011 og aš įriš 2013 verši heildarafkoma rķkissjóšs jįkvęš.  Halli af rekstri rķkissjóšs er talinn hafa veriš 5,4% įriš 2010, samkvęmt skżrslu Alžjóšagjaldeyrissjóšsins frį 6. jśnķ sl., en ķ žeirri tölu er stušst viš skilgreiningu AGS į skuldum hins opinbera.  Ķ skżrslunni er žvķ spįš aš hallinn verši 3,3% ķ lok įrs 2011 og 0,5% ķ lok įrs 2012, en aš afkoma rķkissjóšs verši oršin jįkvęš um 2,2% įriš 2013.  Gangi spįin eftir veršur skilyršinu nįš ķ lok įrs 2012, eša fyrr sé tekiš tillit til lękkunar hlutfallsins śr 13,5% ķ 3,3% frį lokum įrs 2008 til loka įrs 2011.  Žaš veršur įhugavert aš sjį hvernig stjórnvöldum tekst aš halda žetta plan.  Ég er ekki bjartsżnn į aš žaš takist įn óįsęttanlegra fórna.    

Stóra fréttin ķ svari rįšherra kemur hinsvegar fram žegar litiš er til žess žįttar sem snżr aš opinberum skuldum Ķslands. Žvķ ef spį AGS um žróun opinberra skulda frį lokum įrs 2010 til loka įrs 2016 er notuš, eins og rįšherra mišar viš, nęst markmiš um skuldir rķkissjóšs ekki į spįtķmanum.  Samkvęmt efnahagsįętlun stjórnvalda og AGS mun Ķsland ekki uppfylla Maastricht-skilyršin til aš minnsta kosti 2017.  Aš žvķ gefnu er śtilokaš aš Ķsland taki upp evru ķ gegnum ESB ašild fyrr en ķ fyrsta lagi 2019 og žį ašeins aš ef skuldastaša hins opinbera veršur komin undir 60% af VLF.

Er stefna Samfylkingarinnar óraunhęf?
Ķ žessu sambandi er ekki śr vegi aš rifja upp ummęli utanrķkisrįšherra ķ Silfri Egils žann 22. maķ 2011.  Į vef Eyjunnar kemur fram aš utanrķkisrįšherra hafi sagt ķ žęttinum aš Ķslendingar gętu tekiš upp evruna į innan viš žremur įrum frį žvķ aš žjóšin samžykkti samning um ašild aš Evrópusambandinu.  Ég ętla žvķ aš endurtaka spurningu sem ég sló upp sem fyrirsögn ķ bloggfęrslu žann 13. maķ 2011: „Er stefna Samfylkingarinnar óraunhęf?"  Mišaš viš svar efnahags- og višskiptarįšherra viš fyrirspurn Margrétar Tryggvadóttur um Maastricht-skilyršin hlżtur svariš aš vera jį.  Aš framansögšu fęst ekki annaš rįšiš en aš žaš sé ķ besta falli mikil einföldun aš halda žvķ aš almenningi aš verštryggingin hverfi meš inngöngu ķ ESB eša eins og segir ķ auglżsingu Samfylkingarinnar fyrir kosningarnar 2009:

„Ašild myndi fęra okkur öflugra atvinnulķf, stöšugan gjaldmišil og lęgri vexti, įn verštryggingar."

Almenningur hefur mįtt lķša fyrir okurvaxtastefnu sem rķkt hefur į landinu ķ hart nęr žrjį įratugi, allt frį įrinu 1983 žegar hętt var aš veršbęta laun en įfram haldiš aš veršbęta lįn.  Aš ętla sér aš halda daušahaldi ķ verštrygginguna til allavega 2019, eins og svar rįšherra ber meš sér er algerlega óverjandi.  Žeirri stefnu veršur aš breyta.


Styrkir sjįvarśtvegsfyrirtękja til Sjįlfstęšisflokksins

„Eitt augljósasta tęki višskiptalķfsins til aš hafa įhrif į stjórnmįlamenn eru bein fjįrframlög, bęši til stjórnmįlaflokka og einstakra stjórnmįlamanna. ... Leita žarf leiša til žess aš draga skżrari mörk į milli fjįrmįlalķfs og stjórnmįla. Ekki er lķšandi aš gęslumenn almannahagsmuna gangi erinda einkafyrirtękja meš žeim hętti sem gert var ķ ašdraganda bankahrunsins."
- Śr attunda bindi skżrslu RNA: Sišferši og starfshęttir ķ tengslum viš fall ķslensku bankanna 2008

Ķ hįdeginu ķ dag birti vefmišillinn Eyjan frétt af umręšum į Alžingi ķ gęr sem spunnust śt frį hvatningu Žórs Saari til Įsbjörns Óttarssonar, žingmanns Sjįlfstęšisflokksins og śtgeršarmanns af Snęfellsnesi, um aš kalla inn varamann fyrir sig ķ umręšum um breytingar į kvótakerfinu.

Į bloggsķšu sinni skrifar Žór Saari um mįliš:

„Viš umręšu um fiskveišistjórnunarkerfiš ķ dag fannst mér tilefni til aš gera athugasemd viš žaš aš einn žingmanna Sjįlfstęšisflokksins Įsbjörn Óttarsson, tęki žįtt ķ umręšunni žar sem hann er śtgeršarmašur og kvótaeigandi og hefur žar af leišandi beina persónulega fjįrhagshagsmuni af žvķ aš frumvarpiš fari ekki ķ gegn. Samkvęmt žingsköpum eru žingmenn aldrei vanhęfir nema ķ mįlum sem snśa beint aš fjįrveitingum til žeirra sjįlfra og er Įsbjörn žvķ ekki vanhęfur ķ žessu mįli. Mér finnst samt ekki ešlilegt né viš hęfi aš menn taki žįtt ķ umręšum žegar žeir hafa tengsl viš žingmįl meš žessum hętti sem hann gerši."

Ķ ummęlum viš frétt Eyjunnar skrifar lesandi:

„Fyrirtęki Įsbjörns Óttarssonar ręšur yfir aflaheimildum sem eru metnar į 800 milljónir. Žingmanninum ber aušvitaš aš gera nįkvęma grein fyrir sķnum hagsmunatengslum. Žaš į hann aš gera į heimasķšu Alžingis og žaš hefši veriš viš hęfi aš gera žaš viš upphafi umręšunnar. Fjölskylda Įsbjörns vinnur viš fyrirtękiš žannig aš afkoma fjölskyldunnar er algjörlega hįš afkomu fyrirtękisins. Žetta er kristaltęrt. Įsbjörn er einn helsti talsmašur Sjįlfstęšisflokksins ķ žessum mįlaflokki vegna yfirgripsmikillar žekkingar sinnar."

Annar lesandi skrifar:

„Ķ umręšum um kvótakerfiš er vert aš skoša hvernig stórśtgeršir styrkja stjórnmįlaflokka, ef žaš er umtalsvert žurfa bjöllur aš hringja."

 
Lög um fjįrmįl stjórnmįlasamtaka

Į vef Rķkisendurskošunar er aš finna upplżsingar um fjįrmįl stjórnmįlasamtaka en samkvęmt gildandi lögum ber stjórnmįlasamtökum og frambjóšendum aš standa skil į gögnum til stofnunarinnar žar aš lśtandi.  Fram til įrsins 2007 nįšu engin lög yfir fjįrmįl stjórnmįlsamtaka og žvķ er erfitt aš įtta sig į žvķ hvernig mįlum var nįkvęmlega hįttaš fyrir gildistöku laganna.  Fram til įrsins 2007 gįtu stjórnmįlasamtök žvķ tekiš viš eins miklum peningum og žau komust yfir frį hverjum sem er og žaš sem meira var, žį žurftu žau ekki heldur aš upplżsa um hverjir stęšu fjįrhagslega į bak viš žau. 

Meš gildistöku laganna įriš 2007 voru sett takmörk į fjįrhęš hvers og eins styrkveitenda į įrsgrundvelli, 300 žśsund kr. Žį uršu flokkarnir einnig aš birta nöfn allra lögašila sem létu fé af hendi rakna til reksturs žeirra, žó ekki žyrfti aš nafngreina žį einstaklinga sem geršu slķkt hiš sama. 

Lögunum hefur žrisvar sinnum veriš breytt frį žvķ žau voru sett.  Fyrst įriš 2009 į grundvelli samkomulags milli allra stjórnmįlasamtaka į Alžingi, auk Frjįlslynda flokksins.  Breytingin sem gerš var snérist um upplżsingagjöf um öll framlög til flokkanna į įrunum 2002 - 2006 sem vęru metin į 200 žśsund kr. eša meira.  Ekki žurfti aš nafngreina žį sem um ręddi.  Eins snérist breytingin um upplżsingagjöf um framlög ķ prófkjörum įrin 2006 og 2007 sem metin voru hęrri en 200 žśsund kr. įn žess aš krafa vęri gerš um nafnbirtingu.  Ķ žrišja lagi var kvešiš į um upplżsinggjöf varšandi framlög ķ formannskosningum flokkanna įrin 2005 - 2009 sem metin voru į 200 žśs kr. eša hęrri.  Um žetta mį lesa nįnar ķ frumvarpinu.

Lögunum var svo aftur breytt įriš 2010.  Žį var įrleg hįmarksfjįrhęš einstaka styrkveitenda hękkuš um 100 žśsund kr., ķ 400 žśsund kr., og 200 žśsund kr. nafnleyndargólf sett į framlög einstaklinga.  Sem fyrr ber flokkkunum skylda til aš nafngreina öll framlög lögašila.  Ķ žrišja og sķšasta sinn var lögunum svo breytt viš stofnun innanrķkisrįšuneytisins en žį voru bara geršar oršalagsbreytingar į lögunum sem ekki hafa įhrif į virkni žeirra. 

Ég hef bloggaš um žessi mįl įšur og tel rķka įstęšu til aš gera frekari breytingar į žessum lögum.  Ég vķsa įhugasömum į bloggfęrsluna „Af sambandi višskipta og stjórnmįla" frį 25. maķ 2011.


Styrkir sjįvarśtvegsfyrirtękja til Sjįlfstęšisflokksins

Žegar žau gögn sem fyrirliggjandi eru į vef Rķkisendurskošunar um styrki til Sjįlfstęšisflokksins eru tekin til skošunar kemur ķ ljós aš styrkir til flokksins į įrunum 2002 - 2006 eru sem hér segir:

2002

51.679.000

2003

72.029.000

2004

59.848.000

2005

42.645.000

2006

104.207.000

Samtals

330.408.000


Ķ skjalinu fyrir įrin 2002 - 2006 koma nöfn styrkveitenda ekki fram, enda bar flokknum ekki lagaleg skylda til žess aš birta nöfnin.  Hins vegar birtu flokkarnir nafngreindar upplżsingar um hęstu styrkina į įrinu 2006 vegna žrżstings sem skapašst ķ kjölfar žess aš upp komst um risastyrki Landsbankans og FL Group til Sjįlfstęšisflokksins į įrinu 2006.  En ķ lok įrsins 2006 tók Sjįlfstęšisflokkurinn viš 30 milljónum frį Landsbankanum og 25 milljónum frį FL Group rétt įšur en 300 žśsund króna hįmarksžakiš varš virkt.

Žann 11.4.2009, ķ ašdraganda kosninga, birti mbl.is frétt undir fyrirsögninni:  „Fyrirtękin sem styrktu mörg ķ erfišleikum".  Ķ fréttinni mį sjį eftirfarandi lista yfir fyrirtęki sem styrktu Sjįlfstęšisflokkinn į įrinu 2006 um 1 milljón eša meira:

Exista

3.000.000

FL-Group

30.000.000

Glitnir banki

5.000.000

KB-banki

4.000.000

Landsbanki Ķslands

5.000.000

Landsbanki Ķslands

25.000.000

MP-Fjįrfestingarbanki

2.000.000

Straumur-Buršarįs

2.500.000

Tryggingamišstöšin

2.000.000

Žorbjörn

2.400.000

 

Į žessum lista er eitt sjįvarśtvegsfyrirtęki, Žorbjörn ķ Grindavķk, og er žaš skrįš fyrir 2,4 milljón króna framlagi į įrinu 2006.  Žaš eru algerlega įbyrgšarlausar getgįtur en forvitnileg tilraun engu aš sķšur aš skoša skjališ um styrkina frį 2002 - 2006 meš ofangreinda töflu til hlišsjónar til aš spį fyrir um framlög einstaka styrkveitenda į įrunum fyrir 2006.  Til dęmis er bara einn ašili sem er skrįšur fyrir 2,4 milljónum įriš 2006.  Žaš er vęntanlega Žorbjörn.  Mį žį draga žį įlyktun aš Žorbjörn hafi styrkt Sjįlfstęšisflokkinn um 1,2 milljónir įriš 2003, mišaš viš uppsetningu skjalsins? 

Styrkir til Sjįlfstęšisflokksins 2002 - 2006 (hluti)

Öšru mįli gegnir um gögn fyrir įrin 2007, 2008 og 2009, eftir aš žak var sett į hįmarksframlög og flokkunum gert skylt aš upplżsa um nöfn allra lögašila sem styrkja žį.  Upp śr žeim gögnum hefur eftirfarandi tafla veriš sett saman:

Framlög sjįvarśtvegsfyrirtękja til Sjįlfstęšisflokksins

     

Nafn styrkveitanda

2007

2008

2009

 

Aušbjörg ehf.

270.000

   

Bergur ehf.

50.000

   

Bergur-Huginn ehf.

300.000

   

Brim hf.

300.000

 

300.000

 

Bylgja VE 75 ehf.

50.000

   

Dala-Rafn ehf.

100.000

 

100.000

 

Eskja hf.

300.000

 

300.000

 

Fiskimiš ehf.

  

300.000

 

Fiskmarkašur Ķslands hf

  

300.000

 

Fiskvinnslan Ķslandssaga hf.

150.000

   

Gjögur hf.

300.000

300.000

300.000

 

Gušmundur Runólfsson hf.

200.000

300.000

300.000

 

Gullberg ehf.

31.240

 

150.000

 

HB Grandi hf.

300.000

300.000

300.000

 

Hólshyrna ehf.

300.000

   

Hrašfrystihśs Hellissands hf.

300.000

150.000

150.000

 

Hrašfrystihśsiš - Gunnvör hf.

300.000

300.000

250.000

 

Huginn ehf.

50.000

 

100.000

 

Hvalur hf.,Hvalfirši

300.000

300.000

300.000

 

Icelandic Group

 

300.000

300.000

 

Ķsfélag Vestmannaeyja hf.

300.000

300.000

200.000

 

Ķslenska śtflutningsmišstöš hf.

50.000

   

Jóhannes S. Ólafsson ehf.

300.000

   

Knarrareyri ehf.

30.000

   

KG Fiskverkun ehf.

  

300.000

 

Lżsi hf.

300.000

 

300.000

 

Narfi ehf.

  

50.000

 

Ós ehf.

100.000

 

100.000

 

Pétursey ehf.

70.000

   

Rammi hf.

300.000

300.000

300.000

 

Saltver

 

100.000

  

Samherji hf.

300.000

300.000

300.000

 

Sķldarvinnslan

300.000

 

300.000

 

Skinney - Žinganes

  

150.000

 

Soffanķas Cecilsson hf.

300.000

 

200.000

 

Stįlskip ehf.

250.000

 

300.000

 

Tor ehf.

  

150.000

 

Śtgeršafélagiš Frigg ehf.

300.000

   

Vinnslustöšin hf.

300.000

 

200.000

 

Vķsir hf.

300.000

300.000

300.000

 

Žorbjörn hf.

300.000

300.000

300.000

 

Žórsnes ehf.

300.000

   

Ögurvķk hf.

300.000

300.000

100.000

 

Samtals

8.001.240

3.850.000

7.000.000

18.851.240

Heildarframlög lögašila

56.911.640

8.640.000

23.983.964

89.535.604

Framlög śtvegsfyrirtękja / heildarframlög lögašila

14%

45%

29%

21%

 

Heildarframlög lögašila til Sjįlfstęšisflokksins į įrunum 2007 - 2009 voru tępar 90 mkr.  Žar af voru framlög sjįvarśtvegsfyrirtękja tępar 19 mkr., eša 21%.  Athygli vekur hversu hįtt hlutfall framlög sjįvarśtvegsfyrirtękja eru af heildarframlögum lögašila til flokksins į įrinu 2008, milli tveggja žingkosninga, eša 45%. 

Ętla mį aš ekki hafi gilt öšru mįli um sjįvarśtvegsfyrirtęki  en önnur fyrirtęki sem styrktu Sjįlfstęšisflokkinn įšur en hįmarksžakiš var sett įriš 2007.  Styrkir sjįvarśtvegsfyrirtękja til flokksins hafi žvķ veriš mun hęrri eins og styrkur Žorbjörns um 2,4 mkr. į įrinu 2006 er til vitnis um.  Mišaš viš fyrirliggjandi gögn er žó ómögulegt aš vita meš vissu hve miklu fé Sjįlfstęšisflokkurinn hefur tekiš viš frį sjįvarśtvegsfyrirtękjum įšur en lögin um fjįrmįl flokkana voru sett.  Ef tekiš er miš af hlutfallinu sem styrkir sjįvarśtvegsfyrirtękja eru af heildarstyrkjum til flokksins į įrunum 2007 - 2009, eša 14% - 45%, mętti įętla aš upphęšin sem um ręšir fyrir įrin 2002 - 2006 geti veriš į bilinu 46 - 149 milljónir.  Ef stušst er viš 21% mešaltališ fyrir įrin 2007 - 2009 veršur nišurstašan 69 milljónir fyrir įrin 2002 - 2006.  

Ķ žessari yfirferš hefur ekki veriš gerš grein fyrir framlögum sjįvarśtvegsfyrirtękja til einstaka sjįlfstęšismanna ķ prófkjörsbarįttu.  Upplżsingar um žau framlög, sem viš fljóta yfirferš viršast einnig umtalsverš, eru einnig aš finna į vef Rķkisendurskošunar.

--- --- --- --- ---

Fęrslan var leišrétt žann 5.6.2011 kl. 11.30 vegna įbendingar ķ athugasemd um frétt sem ekki virtist lengur ašgengileg į vef mbl.is.  Biš ég mbl.is afsökunar į upphaflegri rangfęrslu.


Vilja afnema lög um gengislįn

Žingmenn Hreyfingarinnar hafa lagt fram lagafrumvarp sem felur ķ sér aš tilgreind įkvęši laga um vexti og verštryggingu eins og žeim var breytt meš lögum nr. 151/2010 falli brott. Umrędd breytingalög voru samžykkt 22. desember 2010 ķ kjölfar dóma Hęstaréttar frį 16. jśnķ og 16. september 2010 sem lżstu gengistryggingarįkvęši ķ tilgreindum bķlalįnasamningum ógilt.

Viš žinglega mešferš mįlsins var lżst efasemdum um hvort efni breytingalaganna samręmdist umręddum dómsnišurstöšum hvaš varšar žęr lįnategundir sem žeim var ętlaš aš taka til og žeirra ašferša viš endurśtreikning sem žar eru lagšar til grundvallar. Auk žess töldu margir žörf į aš fį śr žvķ skoriš fyrir žar til bęrum dómstóli hvort nišurstöšur Hęstaréttar samręmdust neytendalöggjöfinni og alžjóšlegum skuldbindingum sem leiša mętti af evrópskum neytendarétti og mannréttindaįkvęšum.  Umbošsmašur skuldara er mešal žeirra sem vakiš hefur mįls į framangreindri réttaróvissu og er frumvarpiš lagt fram ķ žvķ ljósi. Žį hefur Hęstiréttur ekki skoriš śr um hvort hęgt sé aš krefjast višbótargreišslna aftur ķ tķmann į grundvelli endurśtreiknings eša aš heimilt sé aš bęta endurśtreiknušum višbótarvöxtum viš höfušstól lįnanna.

Sķšustu vikur hafa lįntakendum borist endurśtreikningar sem fjįrmįlafyrirtęki telja aš lög nr. 151/2010 nįi til. Ljóst er aš staša margra neytenda hefur breyst til hins verra aš endurśtreikningi loknum og sś staša sem viš blasir er ķ engu samhengi viš žęr skuldbindingar sem neytendur töldu sig upphaflega hafa tekist į hendur. Žannig jókst mįnašarleg greišslubyrši lįns upp į 29.900.000 kr. sem tekiš var 1. jśnķ 2006 um 128%, śr 128.031 kr. į mįnuši ķ 301.121 kr. į mįnuši. Slķkt getur ekki undir neinum kringumstęšum talist įsęttanlegt. Eins mį benda į aš umrędd mįnašarleg afborgun aš endurśtreikningi loknum er mun hęrri en afborganir voru af lįninu stökkbreyttu fyrir endurśtreikning en žį var lįntakanda gert aš greiša 245.077 kr. į mįnuši af lįninu. Žess ber aš geta aš lįntakandinn hefur ekki nżtt sér nein skuldaśrręši sem lįntakendum hafa bošist ķ kjölfar hrunsins haustiš 2008 og hann alltaf greitt žęr greišslur sem fjįrmįlafyrirtękiš hefur krafiš hann um vegna žessa tiltekna lįns. Endurśtreiknašur höfušstóll er 45,2% hęrri en sį upphaflegi og stendur nś ķ 43.416.697.

Annaš dęmi er um lįn frį žvķ ķ nóvember 2004 sem upphaflega var 26.000.000 kr. en endurśtreiknašir įfallnir vextir eru 30.000.000 kr. Höfušstóll lįnsins er žvķ mun hęrri eftir endurśtreikning en sś fjįrhęš sem tekin var upphaflega aš lįni žótt tępar 15.000.000 kr. hafi veriš greiddar af lįninu og vextir af žeirri upphęš komi einnig til frįdrįttar. Lįniš stendur ķ um 35.000.000 kr. eftir endurśtreikning. Endurśtreiknašur höfušstóll er 35% hęrri en upphaflegur höfušstóll.

Žrišja dęmiš er 26.000.000 kr. lįn sem tekiš var ķ desember 2007. Upphafleg greišsluįętlun gerši rįš fyrir 151.396 kr. mįnašarlegri greišslubyrši. Aš endurśtreikningi loknum hefur höfušstóllinn hękkaš ķ 31.820.125 kr. og greišslubyršin hękkaš ķ 212.066 kr. į mįnuši. Höfušstólshękkunin er 22,4% en greišslubyršin hękkar um 40%. 

Žingmenn Hreyfingarinnar telja aš meš hlišsjón af framangreindum dęmum sé ljóst aš markmišunum meš setningu laga nr. 151/2010 verši ekki nįš enda liggi fyrir aš sambęrileg mįl fįi hvorki sambęrilega nišurstöšu né aš į žeim sé tekiš į samhęfšan hįtt sem var vilji löggjafans lķkt og fram kemur ķ lögskżringargögnum frumvarpsins sem varš aš lögum nr. 151/2010.

15. aprķl 2011
Margrét Tryggvadóttir
Birgitta
Jónsdóttir
Žór Saari

Slóš į frumvarpiš į vef Alžingis: http://www.althingi.is/altext/139/s/1240.html

Ofangreind fréttatilkynning er tekin af vef Hreyfingarinnar: http://www.hreyfingin.is/frettir/175-vilja-afnema-loeg-um-gengislan.html


mbl.is Vilja lög felld śr gildi strax
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband