Samantekt vegna umræðu um gengistryggð lán

13. febrúar 2009
Er hægt að ógilda verðtryggða og gengistryggða lánasamninga?
Bloggfærsla hjá Marinó G. Njálssyni sem fjallar um 36. gr. samningalaga frá 1936.  Síðuhöfundur vekur athygli á 13. og 14. gr. vaxtalaga frá 2001 í athugasemd.

17. apríl 2009
Eru gengistryggð lán ólögleg?
Bloggfærsla hjá Marinó G. Njálssyni sem fjallar um 13. og 14. gr. vaxtalaga frá 2001.
http://marinogn.blog.is/blog/marinogn/entry/855575/

29. apr. 2009
 Öll íbúðarveðlán til neytenda verði færð niður eftir mati gerðardóms
„Talsmaður neytenda hefur sent forsætisráðherra tillögu með ítarlegum rökstuðningi fyrir því að taka beri öll neytendalán með veði í íbúðarhúsnæði eignarnámi og fela gerðardómi að leggja til niðurfærslu þeirra."
Ein rökin voru ólögmæti gengistryggðra lána.  Í apríllok 2009 var ríkisstjórninni sem sagt allri ljóst - eftir formlega sendingu frá ríkisskipuðum TN með rökstuðningi up á 20 bls. - að þetta væri a.mk. hæpið.
http://talsmadur.is/Pages/55?NewsID=1038

4. maí 2009
Gylfi Magnússon, Björn Þorri Viktorsson og Þórður Björn Sigurðsson í Kastljósi
Athygli vakin á 13. og 14. gr. vaxtalaganna og ólögmæti gengistryggðra lána.
http://larahanna.blog.is/blog/larahanna/video/7892/

5. maí 2009
Björn Þorri Viktorsson og Jóhannes Karl Sveinsson í Kastljósi
Ítarelg umfjöllun um málið.
http://larahanna.blog.is/blog/larahanna/video/7901/

12. maí 2009
Lögfræðiálit LEX fyrir SÍ
,,Að okkar mati er ljóst að óheimilt er að binda skuldbindingar í íslenskum krónum við gengi erlendra gjaldmiðla. Slíkt hefur þó engin áhrif á heimildir til að taka lán í erlendri mynt."
http://sedlabanki.is/lisalib/getfile.aspx?itemid=8005

18. maí 2009
Minnisblað Sigríðar Logadóttur, yfirlögfræðings SÍ
,,Í lögfræðiáliti sem unnið var fyrir Seðlabankann er dregin sú ályktun að það hafi verið beinlínis tilgangur laga nr. 38/2001 að taka af skarið um það að verðtrygging á lánum í íslenskum krónum væri aðeins heimil ef grundvöllur verðtryggingarinnar er vísitala neysluverðs. Þar með var lagt bann við því að verðtryggja skuldbindingar í íslenskum krónum á grundvelli gengis erlendra gjaldmiðla. Hins vegar var með þessu ekki verið að banna lántökur í erlendri mynt. ... Undirrituð tekur undir lögfræðiálitið. Hafa verður þó í huga að ekki eru allir lögfræðingar sammála um þessa túlkun og munu dómstólar eiga síðast orðið reyni á álitaefnið fyrir dómstólum sem allt virðist stefna í að geri."
http://sedlabanki.is/lisalib/getfile.aspx?itemid=8006

28. maí 2009
Bréf Björns Þorra Viktorssonar til ráðherra og þingmanna
Athygli vakin á ólögmæti gengistryggðra lána og hugsanlegri skaðabótaskyldu ríkissins vegna yfirfærslu eignasafna milli gömlu og nýju bankanna.

9. júní 2009
Minnisblað Sigríðar Rafnar Pétursdóttur, lögfræðings viðskiptaráðuneytisins

,,Hvorki lög um vexti og verðtryggingu nr. 38/2001 né lög um neytendalán nr. 121/1994 banna lánveitingar í erlendri mynt, tengdar gengi erlendra gjaldmiðla. Ekki fæst séð að önnur löggjöf komi til álita í þessu samhengi og er það því niðurstaða undirritaðrar að lánveitingar í erlendum gjaldmiðlum, tengdar gengi erlendra gjaldmiðla, séu ekki ólögmætar.   Lög nr. 38/2001 taka af skarið um það að verðtrygging á lánum í íslenskum krónum er aðeins heimil ef grundvöllur verðtryggingarinnar er vísitala neysluverðs. Hins vegar kann það að vera álitaefni hvort lánssamningur er raunverulega í íslenskum krónum eða í erlendum gjaldmiðli. Niðurstaða veltur á atvikum hverju sinni, efni samnings og atvikum við samningsgerð og eiga dómstólar lokaorðið um hana."
http://www.efnahagsraduneyti.is/media/Acrobat/Minnisblad-um-lanveitingar-i-erlendri-mynt-090609.pdf

1. júlí 2009
Fundur á Alþingi
Ragnheiður Ríkharðsdóttir (S):
„Frú forseti. Í ljósi þessarar fyrirspurnar langar mig að spyrja hæstv. viðskiptaráðherra. Svo virðist sem myntkörfulánin séu í raun hrein krónulán en með erlendu viðmiði. Því spyr ég hæstv. viðskiptaráðherra: Telur hann lögmæti slíkra lána hafið yfir allan vafa þegar höfð eru til hliðsjónar lög nr. 38/2001, um vexti og verðbætur? Þar kemur fram að ekki megi miða lán við neitt annað en það sem þar stendur. Því spyr ég hæstv. viðskiptaráðherra: Telur hann lögmæti myntkörfulána hafið yfir allan vafa?"
http://www.althingi.is/raeda/137/rad20090701T142746.html

Gylfi Magnússon (U):
Frú forseti. Ég vík fyrst að fyrirspurn Ragnheiðar Ríkharðsdóttur um lögmæti lána í erlendri mynt. Lögfræðingar bæði í viðskiptaráðuneytinu og annars staðar í stjórnsýslunni hafa vitaskuld skoðað það mál. Niðurstaða þeirra er að lánin séu lögmæt. En það er auðvitað ekki framkvæmdarvaldsins að skera úr um það. Ef það réttarágreiningur í máli sem þessu er það dómstóla þannig að ég tel að telji einhverjir að þessi lán séu ólögmæt þá liggi beinast við að dómstólar skeri úr um það. Það er alla vega hvorki á valdi viðskiptaráðuneytisins né annarra arma framkvæmdarvaldsins að gera það. http://www.althingi.is/raeda/137/rad20090701T143442.html

8. september 2009
Gunnar Tómasson í Kastljósi
http://larahanna.blog.is/blog/larahanna/video/8935/

10. september 2009
Björn Þorri Viktorsson í Kastljósi
http://larahanna.blog.is/blog/larahanna/video/8957/

12. september 2009
Bréf Gunnars Tómasonar til alþingismanna
„Í viðtali á Bylgjunni sl. fimmtudag 10. september sagði viðskiptaráðherra í upphafi máls að "það hafi verið gengið út frá því til þessa að þessi erlendu lán hafi verið lögleg." Ef einhverjir teldu að svo væri ekki, bætti hann við, þá væri það hlutverk dómstóla að skera úr um málið. Hér er ekki um "erlend lán" að ræða. Öll krónulán bankanna eru fjármögnuð af tiltækum krónueignum þeirra að meðtöldum innistæðum í Seðlabanka Íslands sem verða til við sölu bankanna til seðlabanka á erlendum gjaldeyri sem þeir hafa keypt af viðskiptavinum eða tekið að láni erlendis.  Erlend lántaka felur í sér gengisáhættu, sem bankarnir hafa kosið að láta lántakendur axla með bindingu höfuðstóls krónulána við dagsgengi erlendra gjaldmiðla."
Athygli vakin á ólögmæti gengistryggðra lána og hugsanlegri skaðabótaskyldu ríkissins vegna yfirfærslu eignasafna milli gömlu og nýju bankanna.
http://tbs.blog.is/blog/tbs/entry/1017784/

23. okt. 2009
Vafi um lögmæti gengislána kannaður?
Talsmaður neytenda hefur skrifað efnahags- og viðskiptaráðherra og spurt hvort aflað hafi verið lögfræðiálits um lögmæti gengistryggðra lána og hvort fyrirvari hafi verið gerður um það við endurreisn bankanna."
http://talsmadur.is/Pages/55?NewsID=1093

 

10. nóvember 2009
Fundur hjá Orator
Eyvindur G. Gunnarsson lýsti afdráttarlausri skoðun sinni um að gengistryggingin stæðist ekki lög http://www.mbl.is/mm/vidskipti/frettir/2009/11/11/gengistrygging_ologleg_verdtrygging/ og http://marinogn.blog.is/blog/marinogn/entry/978130/). 

 

3. desember 2009
Hérðaðsdómur fellur um bílalán, lánveitanda í vil
http://www.mbl.is/mm/frettir/innlent/2009/12/03/gert_ad_greida_myntkorfulan/

 

12. febrúar 2010
Héraðsdómur fellur um bílalán, lántaka í vil
http://blog.eyjan.is/larahanna/2010/06/22/longu-vita-um-logleysuna/
http://blog.eyjan.is/larahanna/2010/02/15/gengistryggd-vonarglaeta/

10. mar. 2010
Ráðuneyti svarar fyrirspurn um gengislán
Talsmaður neytenda hefur fengið svar við fyrirspurn til efnahags- og viðskiptaráðuneytis um hvort aflað hafi verið lögfræðiálits um (ó)lögmæti gengisbundinna lána. Hann er bundinn þagnarskyldu um atriði sem fram koma í minnisblaði um málið.
http://talsmadur.is/Pages/55?NewsID=1186
(Um er að ræða minnisblað lögfræðings viðskiptaráðuneytisins)

31. maí 2010
Svar efnahags- og viðskiptaráðherra við fyrirspurn Eyglóar Harðardóttur
„Hefur ráðuneytið aflað lögfræðiálits (eins eða fleiri) um lögmæti gengistryggðra lána?
Nei, ráðuneytið hefur ekki aflað utanaðkomandi lögfræðiálits um lögmæti gengistryggðra lána."
http://www.althingi.is/altext/138/s/1151.html

16. júní 2010
Dómur hæstaréttar fellur

24. júní 2010
Skýrsla efnahags- og viðskiptaráðherra á Alþingi vegna dóms hæstaréttar
„Í hnotskurn má segja að fjármálakerfið sem við komum á laggirnar haustið 2008 hafi verið undir það búið að ekki væri hægt að innheimta lán sem þessi að fullu, í raun var aldrei gert ráð fyrir því. En fjármálakerfið var ekki undir það búið að fyrir utan það að gengistryggingin sem slík væri dæmd ólögmæt væru lögin túlkuð á þann veg að hinir erlendur vextir skyldu standa á þessum lánum. Það högg sem felst í því að afnema gengistrygginguna en á sama tíma ákveða að lánin beri eðlilega innlenda vexti er högg sem gert hafði verið ráð fyrir þegar það var stofnsett. En það högg sem félli á fjármálakerfið ef gengistryggingin yrði felld niður og auk þess ekkert gert til að taka á þeirri staðreynd að þessi lán voru veitt með erlendum vöxtum eins og þau væru í erlendri mynt en nú hefur komið í ljós að þau teljast í krónum - við getum ekki stungið höfðinu í sandinn eða horft fram hjá þessu."
http://www.althingi.is/raeda/138/rad20100624T133134.html

30. júní 2010
Tilmæli SÍ og FME

5. júlí 2010
Sameiginlegur fundur efnahags- og skattanefndar og viðskiptanefndar
Fyrirspurnum beint til SÍ og FME

30. Júlí 2010
Svör SÍ og FME við fyrirspurnum þingnefnda
Upplýst um tilvist lögfræðiálits LEX og minnisblaðs yfirlögfræðings SÍ

10. ágúst
Heimasíða efnahags- og viðskiptaráðuneytisins (um svar ráðherra við fyrirspurn Ragnheiðar Ríkharðsdóttur)
,, Svar ráðherra er þannig í samræmi  við niðurstöðu minnisblaðs ráðuneytisins. ...  Seðlabankinn hefur þegar birt á vef sínum minnisblað aðallögfræðings bankans og lögfræðiálit lögfræðistofunnar LEX til bankans. Vegna frétta fjölmiðla um það hvort ráðuneytinu hafi verið birt þessi álit skal það tekið fram að lögfræðingur ráðuneytisins sem samdi minnisblað ráðuneytisins fékk afrit af þessum skjölum vegna þeirrar vinnu sinnar en ekki til annarra nota. Seðlabankinn kynnti ekki efni minnisblaðanna fyrir ráðherrum. Viðskiptaráðherra var því ekki kunnugt um minnisblöð Seðlabankans þegar umræðan á Alþingi átti sér stað."
http://www.efnahagsraduneyti.is/frettir/frettatilkynningar/nr/3125

Eyjan 11. ágúst 2010
Seðlabanki Íslands upplýsti forsætisráðherra ekki um lögfræðiálit sem bankinn lét gera í maí í fyrra, en niðurstaða álitsins var að gengistrygging lána væri ólögmæt. Jóhanna Sigurðardóttir, forsætisráðherra, er ósátt við að bankinn hafi ekki kynnt sér þessa niðurstöðu, en á þeim tíma heyrði Seðlabankinn undir forsætisráðuneytið.
„Nei, það var ekki kynnt mér, því miður, sem ég tel að hefði átt að gera. Ég hef óskað eftir skýringum frá Seðlabanka af hverju það var ekki gert. Það var einungis kynnt lögfræðingi efnahags- og viðskiptaráðuneytis. Ég tel það óeðlilegt að það hafi ekki verið kynnt mér," sagði Jóhanna á fréttamannafundi nú í hádeginu.
Um það hvort Gylfi Magnússon hafi sagt Alþingi ósátt þann 1. júlí í fyrra sagði Jóhanna:
„Viðskiptaráðherra hefur svarað fyrir sig og ég trúi viðskiptaráðherra."
http://eyjan.is/2010/08/10/johanna-osatt-vid-sedlabankann-vill-skyringar-a-leynd-logfraedialits/

11. ágúst 2010
Kastljósviðtal við Gylfa Magnússon
,,HS        Hvernig stendur á því, Gylfi, að lögfræði... eða já lögfræðiálit sem að kemur innan úr Seðlabanka  hingað inn eru ekki fyrir þínum augum?

GM        Seðlabankinn verður auðvitað að svara fyrir það af hverju þetta álit var ekki kynnt fyrir ráðherrum og forsætisráðherra hefur gert athugasemdir við það og óskað eftir skýringum. Og ég hef nú ekki séð þær skýringar þannig að ég get svo sem ekki mikið sagt um það. En þessi lögfræðingur sem var að vinna í þessum málum fyrir þetta ráðuneyti, hún fékk þetta álit eingöngu til þess að styðjast við við samantekt síns eigins [svo] álits en ekki til neinnar frekari dreifingar, þannig að ég frétti ekki af þessari skoðun eða þessari vinnu Seðlabankans fyrr en allnokkru eftir 1. júlí og í raun og veru sá ég ekki þessi álit fyrr en þau voru gerð opinber núna fyrir örfáum dögum.

HS           Hvenær fréttirðu af þessu áliti, að það hafi verið á þennan veg?

GM        Ég frétti nú aldrei neitt sérstaklega af einhverju áliti en það kom fram á einhverjum fundum hérna, líklega haustið 2009, að aðallögfræðingur Seðlabankans teldi að það væri hugsanlegt að eitthvað af þessum - hvort sem við kölluðum það myntkörfulán eða gengisbundin lán - myndu vera dæmd ólögleg af dómstólum.

HS          Og hvað... Fannst þér engin átæða til þess að gera þingheimi t.d. vart við það að þetta væri, að því er virtist, skoðun Seðlabankans?

GM        Það var auðvitað ekki mitt... En þetta var nú í fyrsta lagi ekki skoðun Seðlabankans, heldur... Seðlabankinn hefur aldrei verið með neina opinbera skoðun á þessum málum að því er ég veit. Og auðvitað er það ekki mitt að greina frá því, heldur Seðlabankans sjálfs ef hann hefur einhverja skoðun á ákveðnu máli; þau eru nú fullfær um það í bankanum.

...

HS          En hvers vegna er... Hvernig geturðu sagt að það sé Seðlabankans? Er það ekki... Þetta var komið hingað inn í ráðuneytið, þetta álit?

GM        Ráðuneytið fékk þetta eða ákveðinn lögfræðingur ráðuneytisins fékk þetta álit til þess að styðjast við en það var sérstaklega tekið fram að hún mætti ekki nota þetta í neitt annað heldur en þá tilteknu vinnu sem var að semja ákveðna álitsgerð og ekkert dreifu þessu utan hússins.

HS           En bíddu, sko...

GM        Ja, ég verð að viðurkenna að það er frekar óvenjulegt fyrirkomulag. En svona kom þetta plagg hingað inn."

12. ágúst 2010
Morgunblaðið
Sigríður Rafnar Pétursdóttir, lögfræðingur í efnahags og viðskiptaráðuneytinu, kveðst hafa upplýst ráðuneytisstjóra samdægurs um minnisblað Sigríðar Logadóttur, aðallögfræðing Seðlabankans.  Sigríður Logadóttir segir að enginn fyrirvari hafi verið gerður um leynd tölvupóstsins sem innihélt lögfræðiálit Seðlabankans.

14. ágúst 2010
Eyjan
,,Samkvæmt upplýsingum úr viðskiptaráðuneytinu var ráðherranum munnlega greint frá áliti Lex líklega 25. júní 2009, og að það hefði verið unnið fyrir Seðlabankann. Sem þekkt er sagði í álitinu að gengistryggð krónulán væru ólögmæt. Jónína S. Lárusdóttir, fyrrverandi ráðuneytisstjóri, hafi því ekki haldið því leyndu fyrir ráðherra. Viðskiptaráðuneytið hafði áður greint frá því að Gylfi hafi séð minnisblað 24. júní, byggt á álitinu. Gylfi sagðist í síðustu viku ekki hafa vitað af áliti Lex/Seðlabanka um gengistryggingu áður en hann svaraði því til á Alþingi í júlí, spurður um krónulán í erlendri mynt, að þau væru lögmæt."

***Viðbætur settar inn:
kl. 14.26 þann 13.8.2010
kl. 23.45 þann 14.8.2010

Skora á Gylfa að segja af sér

Athugasemdir

[Guðmundur Ásgeirsson, 13.8.2010 kl. 10:12]

Frábær samantekt Þórður.

[Björn (IP-tala skráð) 13.8.2010 kl. 12:11]

Takk fyrir þetta Þórður!

[Þórdís (IP-tala skráð) 13.8.2010 kl. 14:43]

Held að þetta eigi að vera 12.Feb. Var þetta ekki dómur Áslaugar?

 12. desember 2009
Héraðsdómur fellur um bílalán, lántaka í vil

[Sveinn Tryggvason, 13.8.2010 kl. 16:19]

Fín samatekt, Þórður. Gott af hafa þetta á einum stað.

[Þórður Björn Sigurðsson, 13.8.2010 kl. 19:02]

Rétt Þórdís, lagfært.

[Theódór Norðkvist, 13.8.2010 kl. 20:12]

Frábært framtak Þórður, gott að fá þetta svona í einu lagi. Sýnir að hvað eftir annað hafa komið fram einstaklingar sem hafa nánast öskrað viðvaranirnar upp í eyrun á þessu liði sem stjórnar hér að það væri á rangri leið. Þær viðvaranir hafa farið stystu leið inn um annað eyrað og út um hitt.

Sé að það vantar einn atburð, sem ég tel vera mikilvægan og eiga alveg heima í upptalningunni.

Það var þegar Gylfi Magnússon lofaði á borgarafundi 18. september 2009 að farið yrði eftir niðurstöðu dómstóla um lögmæti gengistryggðra lána. Við vitum öll hverjar efndirnar urðu.

Fréttir um þetta:

http://eyjan.is/2010/06/25/radherra-bak-orda-sinna-gylfi-magnusson-ekki-samkvaemur-sjalfum-ser/

http://www.dv.is/frettir/2010/6/25/gylfi-ad-sjalfsogdu-farid-eftir-urskurdi-domstola/

http://theodorn.blog.is/blog/theodorn/entry/1071137/

[Sigurður Haraldsson, 13.8.2010 kl. 22:39]

Nú er mál að linni og bankarnir fari að gera upp við fólkið og fyrirtækin!

[Marinó G. Njálsson, 13.8.2010 kl. 23:07]

Flott samantekt.  Það væri hægt að byrja þetta með umsögn Guðjóns Rúnarssonar um frumvarp að lögum nr. 38/2001.  Síðan má vísa í grein Eyvinds G. Gunnarssonar í afmælisriti til heiðurs Jónatan Þórmundssyni.  Og loks bæta inn grein Eyvinds í Úlfljóti í ár.

[Magnús Helgi Björgvinsson, 14.8.2010 kl. 07:57]

Í ljósi þessarar samantektar er nú fyndið að Alþingismenn þykist nú koma af fjöllum varðandi að þessi lán hafi hugsanlega verið ólögleg. Sér í lagi í ljósi þess sem segir í álitinu sem verið er að skamma Gylfia fyrir að sitja á frá lögfræðingi Seðlabanka. En þar segir lögfræðingurinn:

Hins vegar kann það að vera álitaefni hvort lánssamningur er raunverulega í íslenskum krónum eða í erlendum gjaldmiðli. Niðurstaða veltur á atvikum hverju sinni, efni samnings og atvikum við samningsgerð og eiga dómstólar lokaorðið um hana."

Var það ekki einmitt það sem Gyfli sagði á Þingi:

En það er auðvitað ekki framkvæmdarvaldsins að skera úr um það. Ef það réttarágreiningur í máli sem þessu er það dómstóla þannig að ég tel að telji einhverjir að þessi lán séu ólögmæt þá liggi beinast við að dómstólar skeri úr um það. Það er alla vega hvorki á valdi viðskiptaráðuneytisins né annarra arma framkvæmdarvaldsins að gera það.

[Valsól (IP-tala skráð) 14.8.2010 kl. 15:03]

Mikið hlakka ég til þegar gengislánaskuldin á jeppanum mínum verður afskrifuð og Jón í næsta húsi fær sendan reikninginn. Aularnir með verðtryggðu lánin geta svo tekið smá auka byrgðar á sig, enda gengur lífið á Íslandi út á hugsunarganginn => ég um mig frá mér til mín og skítt með alla hina. Koma svo í baráttunni allir gengislánþegar, látum í okkur heyra svo við fáum sem mest út úr þessu. Passa að blanda ekki baráttunni um leiðréttingu allra lána saman við þessa baráttu, því það gæti haft þau áhrif að við gengislánþegar fengjum minna en elli.

[Þórhallur Birgisson (IP-tala skráð) 15.8.2010 kl. 00:18]

Þetta dæmi er ekki alveg eins einfalt og margir vilja vera að láta. Ég fékk bréf frá Landsbankanum þar sem lán sem ég fékk í sept. 2006 var umreiknað í krónur. Höfuðstóllinn var reyndar lægri en erlenda lánið er núna, en afborganir eru 40% hærri af umreiknaða ISK láninum miðað við erlenda lánið eins og þær afborganir voru í júní á þessu ári. Það sem skiptir máli í þessu sambandi er (þ.e.a.s miðað við forsendurnar sem Landsbankinn gefur sér):

1) Hversu löngu fyrir hrun var lánið tekið? 

2) Ætlar lántakandinn að selja eign sína á næstu mánuðum?

Ef lánið er tekið eins og í mínu tilfelli 2 heilum árum fyrir hrun, og sala á fasteigninni er ekki á dagskrá, þá er engin spurning um að betra væri að standa við upprunalega samninginn og borga af erlenda láninu. 

[Anna Margrét Bjarnadóttir, 15.8.2010 kl. 10:09]

Glæsileg samantekt hjá þér Þórður!! Takk fyrir !!