Hagsmunasamtök heimilanna eru málsvari hins þögla meirihluta

Hagsmunasamtök heimilanna hafa boðað til greiðsluverkfalls frá 1. – 15. október n.k. til að þrýsta á stjórnvöld og lánveitendur um að ganga til samninga við samtökin um hóflegar og sanngjarnar kröfur þeirra um leiðréttingu veðlána neytenda.  Aðdragandi málsins er að í kjölfar efnahagskreppunnar og gengishruns íslensku krónunnar með tilheyrandi verðbólguskoti hefur höfuðstóll gengis- og verðtryggðra lána heimilanna rokið upp úr öllu valdi á brostnum forsendum.  Samtökin voru stofnuð í janúar 2009 og hafa lagt áherlsu á að leiðrétt skuli staða umræddra lána með almennum aðgerðum.  Lánin verði þannig niðurfærð verulega.  Í því skyni hafa samtökin lagt það til að gengistryggðum lánum verði umbreytt í verðtryggð krónulán frá og með lántökudegi og samhliða verði verðbótaþáttur verðtryggðra lána takmarkaður við 4% frá og með 1. janúar 2008.  Eins hafa samtökin tekið undir tillögu talsmanns neytenda um gerðardóm.  Hafa fulltrúar samtaknna setið fjölmarga fundi með ráðamönnum og öðrum hagsmunaaðilum málsins vegna.  Þeir fundir hafa því miður enn ekki skilað tilskyldum árangri.  Nýlega létu samtökin framkvæma könnun meðal almennings vegna þessara mála og eru niðurstöður afar athyglisverðar.  Stjórnvöld og aðilar vinnumarkaðarins ættu því ekki þurfa að velkjast í vafa um afstöðu fólksins í landinu, meirihluti er hlynntur almennum aðgerðum og afnámi verðtryggingar.
    
Hvers vegna almennar aðgerðir?
Rökin fyrir almennum aðgerðum eru af marvíslegum toga.  Út frjá lagalegu sjónarmiði ber að horfa til efasemda um lögmæti gengistryggðra lána en í greinagerð með frumvarpi sem varð að lögum nr. 38/2001 um vexti og verðbætur segir:  „Samkvæmt 13. gr. og 1. mgr. 14. gr. frumvarpsins verður ekki heimilt að binda skuldbindingar í íslenskum krónum við dagsgengi erlendra gjaldmiðla.  Er talið rétt að taka af allan vafa þar að lútandi.“  Eins hefur verið bent á 36. gr. laga um samningsgerð, umboð og ógilda löggerninga nr. 7/1936.  Vegna þess forsendubrests sem upp er kominn í lánasamningum, m.a. vegna stöðutöku lánveitenda gegn krónunni, efast margir um að lánveitendum sé stætt á að innheimta kröfurnar að fullu.  Í lögunum segir m.a. „Samningi má víkja til hliðar í heild eða að hluta, eða breyta, ef það yrði talið ósanngjarnt eða andstætt góðri viðskiptavenju að bera hann fyrir sig. ... Samningur telst ósanngjarn stríði hann gegn góðum viðskiptaháttum og raski til muna jafnvægi milli réttinda og skyldna samningsaðila, neytanda í óhag“.

Með setningu hinna svokölluðu neyðarlaga voru innstæður tryggðar umfram skyldu.  Eins var bætt í peningamarkaðssjóði til að bæta tjón þeirra sem þar áttu hlut í.  Með þessum aðgerðum var sett fordæmi fyrir almennum aðgerðum til að bæta neytendum tjón vegna efnahagskreppunnar á Íslandi.  Að sama skapi kom nýlega fram í málstofu á vegum Seðlabankans að fordæmi fyrir almennum aðgerðum við endurskipulagningu skulda eru einnig til staðar frá öðrum löndum sem gengið hafa í gegnum efnahagskreppu. 

Þjóðhagslega séð er nauðsynlegt að koma hjólum efnahagslífsins aftur í gang.  Leiðrétting lána skapar svigrúm fyrir lántaka til að ráðstafa tekjum sínum á fleiri stöðum í hagkerfinu en til afborgana af lánum. Þannig verjum við störf, sköpum jafnvel ný og komum jafnframt í veg fyrir fjöldagjaldþrot heimila og fyrirtækja og mikinn landflótta.

Almennar aðgerðir eru auk þess í anda norræns velferðarkerfis, hvers megin einkenni er að allir eiga sama rétt til þjónustu og aðstoðar óháð efnahag, en hins vegar greiðir fólk skatta í samræmi við tekjur og eignir.  Með því að grípa til almennra aðgerða má skapa þjóðarsátt um efnahagsvanda heimilanna og auka traust almennings á fjármálastofnunum og stjórnvöldum.

Kröfugerð Hagsmunasamtaka heimilanna í boðuðu greiðsluverkfalli og þátttaka
Kröfur samtakanna, ásamt ofangreindum sanngirniskröfum um lánaleiðréttingar, eru  að lagabreyting leiði til þess að við innheimtu veðlána verði ekki gengið lengra en að kröfuhafar leysi til sín þá eign sem upprunalega var sett að veði, að lagabreyting leiði til þess að við uppgjör skuldar fyrnist eftirstöðvar innan 5 ára og verði ekki endurvakin þar eftir, að gerð verði tímasett áætlun um afnám verðtryggingar lána innan skamms tíma og vaxtaokur verði aflagt.  Þátttaka í greiðsluverkfallinu getur m.a. falið í sér að hætta að greiða af lánum og/eða draga greiðslur í tiltekinn tíma.  Einnig að takmarka greiðslur af lánum við upphaflega greiðsluáætlun.  Eins er hægt að taka fé út úr bönkum og flytja innstæður, segja upp kortaviðskiptum, takmarka neyslu, mótmæla opinberlega ofl.  Nánari upplýsingar er að finna á heimasíðu samtakanna www.heimilin.is

75% hlynnt almennum niðurfærslum húsnæðislána
Eins og áður kom fram létu samtökin Capacent-Gallup kanna hug landsmanna í þessum málaflokki.  Könnun fór fram í lok ágúst og byrjun september.  Markmiðið var m.a. að skoða viðhorf almennings til aðgerða.  Ekki verður annað sagt en að niðurstöður gefi til kynna afdráttarlausa afstöðu almennings.  Meðal annars kemur fram að 87% aðspurðra segjast tilbúin að taka þátt í að þrýsta á stjórnvöld um aðgerðir í þágu heimilanna.  Alls 64% segjast tilbúin til að greiða eingöngu af lánum í samræmi við upphaflega greiðsluáætlun og 56% eru til í að taka þátt í hópmálsókn gagnvart fjármálafyrirtækjum.  Að auki eru 80% svarenda hlynnt hugmyndum um afnám verðtryggingar og 75% eru hlynnt hugmyndum um almennar niðurfærslur gengis- og verðtryggðra húsnæðislána.  Hinn þögli meirihluti hefur talað, eru stjórnvöld að hlusta?

Greinin birtist í Morgunblaðinu þann 23. sept. 2009.
mbl.is Styttist í greiðsluúrræði
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

« Síðasta færsla | Næsta færsla »

Athugasemdir

1 Smámynd: Jón Aðalsteinn Jónsson

Góð grein haldið áfram dropin holar steininn

Jón Aðalsteinn Jónsson, 24.9.2009 kl. 22:11

2 Smámynd: Óskar Arnórsson

Frábær skrif þessi pistill! Ég tek undir með Jóni Aðalsteni. Bara lemja á þessu þangað til fólk hlustar!

Óskar Arnórsson, 3.10.2009 kl. 11:35

Bæta við athugasemd

Ekki er lengur hægt að skrifa athugasemdir við færsluna, þar sem tímamörk á athugasemdir eru liðin.

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband